Zoetstoffen

1. Wat zijn zoetstoffen?
2. Zoetstoffen in het menselijk dieet
3. Wat zijn voordelen en nadelen van kunstmatige zoetstoffen
4. Vragen over zoetstoffen

Wat zijn zoetstoffen?

Er zijn twee soorten zoetstoffen; natuurlijke en kunstmatige (synthetische) zoetstoffen. De bekendste en meest geconsumeerde zoete stof ter wereld is uiteraard suiker. In dit stuk gaat het vooral om de zoete additieven, die fungeren als een alternatief voor suiker. Daarnaast komen de verschillen tussen alternatieve, zoete stoffen en suiker aan bod. Kunstmatige zoetstoffen zijn stoffen die worden gebruikt als suikervervangers in voedingsmiddelen en dranken. Het belangrijkste doel is daarbij doorgaans om het caloriegehalte van die producten te verminderen. Zoete additieven worden vaak gebruikt door mensen met diabetes of overgewicht, zodat ze de nadelen van het natuurlijke suiker kunnen ontlopen, maar wel smaakvol (en zoetig!) kunnen eten en drinken. 

Wat zijn voorbeelden van natuurlijke zoetstoffen?

Stoffen, zoals stevia, inuline, agavesiroop, sukrin (erythritol), palmsuiker, bijenhoning, rijststroop, en saccharose zijn allemaal natuurlijke suikervervangers. Inuline wordt gebruikt in producten zoals yoghurt, granen en bakproducten als prebiotische vezel en zoetstof. Agavesiroop, palmsuiker en rijststroop dienen als natuurlijke zoetstoffen in respectievelijk gebak, dressings, ontbijtgranen, bakproducten, desserts en warme dranken. De meest geconsumeerde zoete natuurlijke stof naast suiker is echter stevia.

Stevia

Stevia rebaudiana, beter bekend als stevia, is een intensieve zoete additief, die wordt gewonnen uit de bladeren van de steviaplant. Deze zoetstof wordt vaak gezien als een gezonder alternatief voor suiker, omdat het geen nadelige invloed heeft op de bloedsuikerspiegel. Steviablaadjes worden gebruikt bij de productie van stevia suiker, stevia zoetjes en stevia druppels, die allemaal dienen als gezonde suikervervangers. In vergelijking met kunstmatige stoffen zoals aspartaam, dat bijwerkingen kan hebben, wordt stevia als een natuurlijker en veiliger alternatief beschouwd. Hoewel sommige mensen darmklachten kunnen ervaren bij overmatig gebruik van stevia, blijft het algemene oordeel, dat stevia gezond is en een goede keuze kan zijn voor diegenen die de hoeveelheid suiker in hun dieet willen verminderen.

Wat zijn voorbeelden van kunstmatige zoetstoffen?

Kunstmatige stoffen, zoals aspartaam, sucralose (E955) en acesulfaam-K, worden vaak aangetroffen in light frisdranken, kauwgom en suikervrije producten, waardoor ze een populaire keuze zijn voor mensen die hun suikerinname willen verminderen. De meest geconsumeerde, kunstmatige zoetstof is aspartaam.

Aspartaam

Aspartaam is een kunstmatige zoetstof die vaak wordt gebruikt in light producten, waaronder Cola Zero. Er zijn zorgen geuit over de mogelijke schadelijke effecten van aspartaam, waaronder bijwerkingen die sommige mensen ervaren. Het is belangrijk om te begrijpen wat aspartaam is en waar het in zit, vooral voor degenen die zich afvragen of het ongezond is. Overstappen op natuurlijkere zoetstoffen zoals stevia kan een overweging zijn voor mensen die bezorgd zijn over de eventuele negatieve effecten van aspartaam.

Wat is het verschil tussen zoetstoffen en suiker?

Suiker, afkomstig van suikerbieten of suikerriet, is een natuurlijke bron van koolhydraten die calorieën levert. Het komt voor in voedingsmiddelen en kan aan verwerkte producten worden toegevoegd. Zoetstoffen, daarentegen, zijn synthetische of natuurlijke stoffen die aanzienlijk zoeter zijn dan suiker en vaak weinig tot geen calorieën bevatten.

Zoete stoffen in het menselijk dieet

De allereerste verslagen over “het riet dat honing geeft zonder hulp van bijen” stammen uit In 510 v.Chr. Hoe de suiker uit het riet kon worden gewonnen was een koninklijk geheim. Toen de Arabieren in 642 Na Christus, Perzië binnenvielen kwamen ze erachter hoe suiker werd gemaakt. Pas in de 11e eeuw n. Chr. werd het witte goud bekend in West-Europa. In de 13e tot 15e eeuw werd de peperdure suiker vooral gebruikt als medicijn om aan te sterken en alleen door de allerrijksten. Pas na de ontdekking van Amerika kwam hier verandering in. Columbus nam tijdens zijn ontdekkingsreizen suikerrietplanten mee. Suiker was erg kostbaar en Columbus was op zoek naar een goede plek om rietsuiker te groeien. 

Voor mensen die overmatig suiker consumeerden, leek de introductie van zoetstoffen ideaal – genieten van zoetigheid zonder gewichtstoename of risico op tandbederf en diabetes! Hoewel dit klinkt als een droom die uitkomt, is het belangrijk om te overwegen dat er zowel voordelen als nadelen zijn verbonden aan het gebruik van zoetstoffen.

Wat zijn voordelen van zoetstoffen?

• Caloriearm: in vergelijking tot suiker bevatten zoete additieven relatief (veel) minder calorieën. Het kan daarom dienen als substituut voor suiker en helpen bij afvallen in geval van overgewicht. 
• Geschikt voor mensen met diabetes. Na het eten of drinken van producten met zoetstoffen in plaats van suiker, stijgt het bloedsuiker- en insulinegehalte minder.
• Tandvriendelijk. Zoetstoffen dragen niet bij aan tandbederf, waardoor ze een gunstige keuze kunnen zijn voor de mondgezondheid.

Wat zijn nadelen van zoetstoffen?

• Sommige studies suggereren dat het gebruik van zoete additieven het verlangen naar zoetigheid vergroten. Dit is natuurlijk niet wenselijk wanneer u diabetes hebt of gewicht wilt verliezen.
• Bepaalde zoetstoffen kunnen de samenstelling van de darmflora (negatief) beïnvloeden.
• Sommige mensen die synthetische zoete stoffen consumeren, krijgen last van bijwerkingen, zoals hoofdpijn of spijsverteringsproblemen.
• Kunstmatige zoetstoffen zijn enorm schadelijk voor dieren. Insecten die van suiker houden (bijvoorbeeld mieren) lopen met een grote boog om producten heen, die met artificiële suikers zijn gemaakt.

Er zijn dus vragen te stellen bij zoete additieven, met betrekking tot de menselijke gezondheid, maar alhoewel er veel onderzoek naar is gedaan, blijken daar geen definitieve conclusies aan te verbonden te zijn. Tenminste, zolang mensen zich maar aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van deze stoffen houden, maar dat geldt voor alle stoffen. 

Vragen over zoetstoffen?

Hoewel zoetstoffen een waardevol hulpmiddel kunnen zijn voor sommige mensen, vooral als zij naar beheersing van gewicht of diabetes, is het van essentieel belang om u bewust te zijn van mogelijke bijwerkingen. Wilt u meer weten over het gebruik van zoetstoffen, dan kan ik u waarschijnlijk helpen aan meer informatie. Neem gerust contact met me op! 

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!