Ziekte van Crohn

De ziekte van Crohn komt vooral in westerse landen steeds vaker voor. In Nederland hebben ruim 90.000 mensen een chronische darmontsteking. Dit zijn zo’n 1 op de 200 mensen! Hiervan heeft iets minder dan de helft de ziekte van Crohn. Ieder jaar ontvangen veel Nederlanders het nieuws dat ze Crohn hebben. In de meeste gevallen wordt de diagnose pas gesteld tussen het 15e en 30ste levensjaar. Vrouwen hebben vaker last van deze chronische darmontsteking dan mannen, namelijk rond de 65%. Het aantal mensen wat lijdt aan deze ziekte neemt de laatste jaren steeds meer toe. Op dit moment zijn er ongeveer 40.000 mensen in Nederland die aan deze ziekte lijden.

Wat is de ziekte van Crohn precies?

Om te begrijpen wat de ziekte precies is, dient u eerst iets te weten over het immuunsysteem. Heeft u zich wel eens afgevraagd hoe het lichaam precies weet welke lichaamscellen goed en welke kwaadaardig zijn? 

De werking van het immuunsysteem

Het immuunsysteem is een complex biologisch netwerk waarin gespecialiseerde cellen en eiwitten samenwerken om het te beschermen tegen ziekte en infectie. Het immuunsysteem herkent virussen, bacteriën en parasieten en activeert verschillende mechanismen om deze te doden en af te voeren.

Een deel van het immuunsysteem is aangeboren, het andere deel wordt opgebouwd tijdens de eerste 4 jaar van het leven.
Wanneer het immuunsysteem niet meer goed werkt, kunt u ernstig ziek worden. Mensen met HIV bijvoorbeeld hebben een gecomprimeerd immuunsysteem en kunnen daarom van een ‘gewoon’ griepje al ernstig ziek worden. Behandelingen zoals chemotherapie of bestraling kunnen het immuunsysteem aantasten, waardoor het lichaam moeite kan hebben om veelvoorkomende bacteriën en virussen te bevechten.

Crohn als auto-immuunziekte

Bij een auto-immuunziekte is het immuunsysteem in de war. Het begint de eigen, gezonde cellen aan te vallen. Waarom het immuunsysteem precies in de war raakt is nog niet helemaal duidelijk. Wel staat vast dat erfelijkheid een rol kan spelen. Ook stress, voeding en overmatige hygiëne blijken een grote rol te spelen.

Crohn is een auto-immuunziekte. Het gaat hier om een ontsteking in het maag-darmkanaal, vooral in het laatste stukje van de dunne darm en/of de dikke darm. De ontstekingen kunnen tot de diepere lagen van de darmwand doordringen. Er kunnen diepe zweren en fistels ontstaan. Zo kan de darmontsteking overslaan naar omliggend darmweefsel en andere organen. Door deze darmontstekingen en achterblijvend littekenweefsel kunnen vernauwingen in de darm ontstaan.

Wat is het verschil tussen de ziekte van Crohn en darmaandoeningen zoals colitis ulcerosa en PDS? 

Crohn wordt net als colitis ulcerosa ook wel een inflammatory bowel disease (IBD) genoemd. Er zijn veel overeenkomsten in de klachten van deze twee chronische darmontstekingen, maar er zijn ook veel verschillen.

Colitis Ulcerosa

Colitis ulcerosa betekent letterlijk ‘ontsteking van de dikke darm’  (colon = dikke darm, -itis = ontsteking), waarbij zweren gevormd worden (ulcerosa). Bij colitis ulcerosa is er sprake van een aaneengesloten ontstekingen van de dikke darm. Bij colitis ulcerosa:

• Ontstaan de ontstekingen alleen in de dikke darm en de endeldarm. Bij de ziekte van Crohn komen de ontstekingen in het hele spijsverteringskanaal voor: van mond tot anus.
• Beperken de ontstekingen in de darm zich tot de slijmvlieslaag. Bij de ziekte kunnen ontstekingen ook tot de diepere lagen van de darmwand doordringen. Hierdoor kunnen bij de ziekte van Crohn diepere zweren en zogenaamde fistels ontstaan.
• Ontstaan geen verklevingen en vrijwel nooit vernauwingen. Omdat de zweren bij Crohn dieper zijn, en er ook fistels kunnen ontstaan, wordt bij deze ziekte meer littekenweefsel gevormd. Hierdoor kunnen vernauwingen in de darm en verklevingen ontstaan bij mensen met de ziekte van Crohn.
• Colitis kan er bovendien leiden dat een stoma noodzakelijk is.

PDS of Prikkelbare darm Syndroom

In Nederland heeft 1 op de 25 mensen PDS, maar vrouwen hebben het vaker dan mannen. Vroeger noemden artsen het prikkelbare darmsyndroom ook wel een spastische dikke darm. Mensen met PDS hebben regelmatig buikpijn, een opgeblazen gevoel, winderig en problemen met poepen. De klachten verschillen per persoon. Hoe het prikkelbare darm syndroom precies ontstaat, is niet geheel bekend. Overgevoeligheid van de darmen, stress, te weinig beweging, verandering van bacteriën, bijvoorbeeld na buikgriep. Voor meer informatie over PDS, lees vooral het uitgebreide artikel op deze site.

Wat zijn de symptomen van en klachten bij de ziekte van Crohn

De symptomen en de ernst van de klachten verschillen per persoon. Sommige mensen met de ziekte hebben voortdurend klachten, terwijl anderen er jarenlang niets van merken. De aandoening kan ineens opvlammen, en ook ineens weer verdwijnen. Meestal is de oorzaak onbekend. De belangrijkste klachten van de ziekte van Crohn zijn:

• Diarree
• Buikpijn, buikkrampen
• Koorts

Daarnaast zijn er verschillende bijkomende klachten zoals:

• Gewichtsafname
• Vermoeidheid
• Bloed of slijm in de ontlasting
• Aften in de mond
• Vernauwing in de darm (stenose)
• Gewrichtsaandoeningen
• Huidafwijkingen
• Oogontstekingen, bijvoorbeeld uveitis en episcleritis
• Leverziekten
• Gal- en nierstenen
• Botontkalking

Speelt voeding een rol bij de ziekte van Crohn?

In de meeste gevallen worden de volgende diëtaire adviezen gegeven:

• Minimaal 200-250 gram groente en minimaal twee porties fruit
• Een handje ongezouten noten per dag
• Zachte of vloeibare smeer- en bereidingsvetten
• Minimaal 1,5-2 liter vocht zoals kraanwater, thee en koffie
• Vooral volkorenproducten zoals volkorenbrood, volkorenpasta, couscous en zilvervliesrijst
• Minder vlees en meer plantaardige producten. Varieer met vis, peulvruchten, noten, eieren en vegetarische producten
• Minimaal 3 porties zuivel. Bij voorkeur karnemelk of yoghurt, omdat deze gefermenteerde zuivel ook een gunstig effect heeft op de darmbacteriën. Eventueel 30+kaas. Liefst magere of halfvolle producten.

Kan een diëtist helpen bij het tegengaan van de ziekte van Crohn?

De ziekte van Crohn wordt niet veroorzaakt door specifieke voedingsmiddelen. Aanpassingen in uw dieet kunnen wel degelijk een positieve invloed hebben op uw klachten. Aanvullingen of veranderingen in uw dieet kunnen de symptomen verminderen en het herstel bevorderen. Het is belangrijk dat uw lichaam voldoende energie en de juiste voedingsvezels, mineralen en vitamines ontvangt, die uw ontstoken darmen minder belasten en bijdragen aan het herstel. Vraag daarom persoonlijk advies aan de diëtist!

Is de ziekte van Crohn te voorkomen?

Kunnen darmziektes zoals de ziekte van Crohn dan ook echt voorkomen worden? Die vraag is niet met nee of ja te beantwoorden; erfelijkheid en pech spelen namelijk een grote rol. Tegelijkertijd is het niet zo dat de broer of zus van iemand met Crohn ook de ziekte van Crohn ontwikkelt. De ziekte van Crohn is wel een ziekte, die in sommige omstandigheden meer kans heeft zich te ontwikkelen dan in andere. Probeer deze omstandigheden weg te nemen, voor zover dat kan.

Wat u kunt doen

• Eet gezond en vezelrijk
• Zorg voor voldoende vitamines en mineralen voor een gezonde darmflora
• Beweeg voldoende 
• Zorg voor voldoende ontspanning; verminder stress waar mogelijk
• Misschien tegenstrijdig, maar overdrijf hygiëne niet. Het immuunsysteem moet wel adequaat getraind blijven.

Vraagt u zich wel eens af of uw gezond genoeg leeft? Of wilt u weten waar verbeterpunten aangebracht kunnen worden om gezond te worden (of juist te blijven)? Klik hier en vraag een adviesgesprek aan.

KAN DE ZIEKTE VAN CROHN medisch BEHANDELD WORDEN?

Bij ernstige gevallen moet aan specialistische, medische zorg gedacht worden. Het medicijn Cortisone voorgeschreven om de ontstekingen te stoppen. Daarnaast kan azathioprine of methotexaat voorgeschreven worden als langetermijn-therapie om nieuwe ontstekingen te voorkomen. Soms worden verschillende biologische therapieën ingezet zoals Anti-TNF-alfa, Vedolizumab, en Ustekinumab. Een andere oplossing kan zijn om chirurgisch een stuk van de beschadigde darm te verwijderen. Voor dit soort adviezen moet u uiteraard naar een medisch specialist, een dietist is dan zeker niet geschikt. 

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!