Veganisme

Ongeveer 1% van de wereld is veganist. Dat klinkt niet als veel, maar het gaat toch om ongeveer 88 miljoen mensen! Veganisme is niet zozeer een dieet, maar een levenswijze. Hierbij zijn alle producten van dieren taboe voor gebruik. Wat is veganisme en welke gevolgen dit heeft voor uw dieet?

Dit artikel is opgedeeld in de volgende subsecties:

1. Wat is veganisme?
   
2. Is veganisme een nieuwe trend?
3. Waar moet u op letten bij een veganistische leefstijl?
4. Is een leven zonder dierlijke producten voor iedereen geschikt?

Wat is veganisme?

De termen ‘vegetarisme’ en ‘veganisme’ worden nog wel eens door elkaar gehaald. Een vegetariër is iemand die geen dieren (vlees, vis, insecten) en geen dierlijke producten eet.  Een veganist gaat hier nog een stapje verder in. Veganisten willen helemaal geen dierlijke producten willen eten of gebruiken, dus ook geen melk, eieren, gelei, leer, wol, dons, zijde, honing, en uiteraard ook geen e-nummers die gemaakt zijn met dierlijke producten. (Een tussenvorm is bijvoorbeeld pescotarisme, een vegetariër, die wel vis eet.)

De Veganistische Visie

De veganistische visie is dat dieren net als mensen een ziel hebben, en u ze daarom niet mag gebruiken. Veganisten eten niet alleen geen dierlijke producten, maar letten bijvoorbeeld ook op de verzorgingsproducten die ze gebruiken. Deze mogen geen dierlijke ingrediënten bevatten, of getest zijn op dieren. Veganisten gaan uit principe ook niet naar de dierentuin en rijden ook geen paard. Dieren worden niet ‘gehouden’ en zijn geen bezit, tenzij dit in het belang van het dier is, zoals de (tijdelijke) opvang van hulpbehoevende of asieldieren.

Is veganisme een nieuwe trend?

De trend is wel nieuw, zeker. Maar het idee is niet nieuw en komt in verschillende culturen en beschavingen naar voren. Het niet-eten van dieren is een overtuiging, die al ouder is. Er zijn verslagen waaruit blijkt dat Pythagoras — de bedenker van de stelling A² + B² = C² —  ‘veganistisch’ was; Pythagoras leefde 500 jaar voor Christus. Ook in India zijn honderden jaren oude verslagen gevonden, waaruit blijkt dat groepen mensen een veganistisch leven leidden. De term “veganisme” is misschien pas in 1944 geboren, maar het is zeker geen nieuw idee.

Milieu en klimaat

Als iedereen een veganistische levensstijl zou nastreven, dan zou de bio-industrie verdwijnen; het voedingspatroon van veganisten en vegetariërs is het minst schadelijk voor het milieu en het klimaat. Vooral de veehouderij draagt voor een groot deel bij aan;

• De CO2-uitstoot (en daarmee de opwarming van de aarde),
• De stikstofuitstoot (en daarmee de aantasting van de bodem en daarmee de biodiversiteit van onze natuur) en
• De fijnstofuitstoot (ongezond voor de luchtwegen in nabijgelegen gebieden).

Plantaardige producten zijn simpelweg veel efficiënter te verbouwen dan vleesproducten. 

Waar moet u op letten bij een veganistische leefstijl?

In principe kunnen mensen leven zonder dierlijke producten; er zijn alternatieven voor vlees, zuivel en honing. De Schijf van Vijf met iedere dag aardappels, vlees en groenten is allang verouderd. Vlees is niet iedere dag vlees nodig; lekker wellicht, maar niet noodzakelijk. Voor een goede gezondheid is één keer per week een stukje vlees, kip, of vis voldoende. Een uitgebalanceerd, plantaardig dieet kan ons alle voedingsstoffen geven om gezond te leven en actief en energiek te blijven. Plantaardige voeding is in vele gevallen zelfs bewezen gezonder dan vlees. Het bevat bijvoorbeeld geen cholesterol en minder verzadigde vetten. Hierdoor verkleint u de kans op overgewicht, diabetes, hart- en vaatziekten, kanker en diverse andere ziekten.

Voedingsstoffen die u mogelijk mist, als u geen vlees eet

Natuurlijk dient u er wel ervoor te zorgen dat u met een aangepast voedingspatroon wel de juiste voedingsstoffen binnen blijft krijgen. Mensen zijn omnivoren: het lichaam heeft voedingsstoffen nodig, die u vooral in  vlees terugvindt, en veel minder in plantaardig voedsel, zult u gaan missen, als u zich daar niet op aanpast.  een risico op een tekort aan bijvoorbeeld ijzer, zink, vitamine D, calcium, vitamine B12, en eiwit.

Veganisme en kinderen

Een veganistisch dieet wordt overigens sterk ontraden voor jonge kinderen; in België is hier zelfs een dringende uitspraak over geweest van NiGeZ. Zij kunnen de hoeveelheden plantaardige voedsel niet verwerken en komen voedingstoffen te kort. Daarnaast moeten de eventuele gevolgen van veganistische voeding op de gezondheid van jonge kinderen nog verder onderzocht worden.

Veganistische voedingsschijven en de diëtist

Steeds meer mensen zijn geïnteresseerd in een volledig plantaardige voeding. Een veganistisch dieet is meer dan het weglaten van dierlijke producten. Er zijn volwaardige vervangers nodig en het moet praktisch haalbaar zijn, ook op de langere termijn. De Nederlandse Vereniging voor Veganisme heeft samen met het Nederlandse Voedingscentrum een Schijf of Life ontwikkelt, als alternatief voor de Schijf van Vijf. De veganistische schijven kunnen als hulpmiddel gebruikt worden door diegene die over willen stappen naar een plantaardig dieet, naast een persoonlijk advies van een diëtist.

Voedingsmiddelen die in plaats van dierlijke producten gegeten kunnen worden zijn:

• Bonen, erwten en linzen
• Sojaproducten: sojabonen, tofu, tempeh en natto  (maar met mate!)
• Noten zoals pinda’s, amandelen, cashewnoten en de melk en boter ervan
• Zaden: zonnebloempitten, sesamzaad, lijnzaad, hennepzaad en chiazaad
• Granen: quinoa, haver, rijst, brood, pasta
• Zetmeelrijke groenten zoals (zoete) aardappelen, maïs, pompoen, bieten en rapen
• Niet-zetmeelrijke groenten zoals broccoli, kool, asperges, radijsjes en bladgroenten
• Fruit
• Plantaardige voedingsmiddelen zoals algen, voedingsgist, verrijkte plantaardige melk, plantaardige yoghurt en ahornsiroop

Is een leven zonder dierlijke producten voor iedereen geschikt?

De begeleiding van een diëtist die persoonlijke adviezen kan uitbrengen is belangrijk gezondheidsschade te voorkomen. Kwetsbare groepen zoals kinderen, zwangere vrouwen, vrouwen die borstvoeding geven en ouderen hebben een groter risico op tekorten. Het is af te raden om uzelf (of uw kinderen) dan te ontzien van dierlijke voeding. U kunt overigens prima zonder bepaalde dierlijke producten; niemand hoeft per se honing, spek of bont te gebruiken.

(Uiteraard is een veganistisch of vegetarisch dieet voor mensen geen optie voor uw huisdier! Katten en honden zijn echte vleeseters en hebben absoluut dierlijke voedingsstoffen nodig om gezond te blijven. Noten zijn bijvoorbeeld zeer giftig voor katten.)

Wilt u hulp bij bewuster eten?

Of u nu gewoon minder vlees wilt eten, of helemaal wilt omslaan naar veganisme, bij mij bent u in ieder geval van harte welkom! Ik sta u graag terzijde met advies en steun om gezonder en dus bewuster te leve. Vraag daarom direct een gesprek aan bij mij, dan voor ik met u een gezondheidscheck uitvoeren. 

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!