Uitdroging

Alles wat u moet weten over uitdroging: symptomen, preventie en behandeling. Uitdroging is een serieuze gezondheidsaandoening, die vaak wordt onderschat. In dit artikel zal ik de symptomen en de behandeling van uitdroging bespreken, en vindt u praktische tips om uitdroging te voorkomen.

Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:

• Wat is uitdroging?
• Wat zijn de oorzaken van uitdroging?
• Symptomen van uitdroging
• Hoe voorkom je uitdrogingsverschijnselen?
• Wat te doen bij uitdroging?

Wat is uitdroging?

Uitdroging is een veelvoorkomend en vaak onderschat gezondheidsprobleem dat een aanzienlijke invloed kan hebben op de algehele gezondheid en voeding van personen.

• Hydratatie speelt een cruciale rol in verschillende aspecten van de voeding. Voldoende vochtinname is essentieel voor een optimale spijsvertering, opname van voedingsstoffen, temperatuurregeling, en het handhaven van een gezonde huid en gewicht.
• Uitdroging – ook wel dehydratie genoemd – treedt op wanneer het lichaam meer vocht verliest dan het inneemt. Bij een tekort aan lichaamsvocht kunnen essentiële lichaamsfuncties worden verstoord.

Uitdrogen in Nederland

Uitdroging treedt niet alleen op in warme landen of in de woestijn, maar overal — dus ook in Nederland. Dehydratie kan verschillende oorzaken hebben, waaronder onvoldoende drinken, overmatig zweten, intensieve arbeid, stress, braken, diarree of een combinatie van deze factoren.

Onvoldoende vocht in het lichaam kan niet alleen een breed scala aan gezondheidsproblemen veroorzaken, maar ook herstel na ziekte bemoeilijken.

Wat zijn de oorzaken van uitdroging?

Uitdroging kan door meerdere oorzaken getriggerd raken. Wees dus vooral waakzaam als die situatie zich voordoet — en zeker meer van die situaties tegelijkertijd. 

De meest belangrijke oorzaken zijn als volgt;

• Onvoldoende drinken
• Hitte (zeker in combinatie met lage luchtvochtigheid)
• Intensief sporten (en daarmee overmatig zweten)
• Ziekte (vooral effecten die samenhangen met ziekte, zoals diarree, overgeven koorts, overmatig plassen)
• Alcohol
• Geen eetlust (voeding bevat ook vocht) 

Vooral de combinaties van ziekte en niet drinken (of eten), hitte en alcohol of intensief sporten en onvoldoende drinken zijn veelvoorkomend. 

Symptomen van uitdroging

Het is essentieel om de symptomen van uitdroging te herkennen, zodat er tijdig ingegrepen kan worden om ernstige lichamelijke schade te voorkomen. Vochttekort kan een heel scala aan symptomen veroorzaken in ons lichaam. Hoe herken je uitdroging?

De meest voorkomende symptomen bij kinderen zijn:

• Opeenvolgende, droge luiers
• Koude handen en voeten
• Droge mond, droge tong en gebarsten lippen
• Droge, rimpelige huid
• Diepe, snelle ademhaling
• Donkere, holle ogen

De meest voorkomende symptomen bij volwassenen zijn:

• Dorst
• Hoofdpijn, verwardheid (tot het punt van delirium)
• Vermoeidheid, energiegebrek
• Spierkramp
• Donkergele (geconcentreerde) plas
• Duizeligheid en flauwvallen
• Roodgekleurde huid
• Obstipatie
• Lage bloeddruk
• Geen eetlust
• Rillingen

Een simpele test

Om te beoordelen of er sprake is van uitdroging kun je zelf een klein testje doen. Neem een stukje huid tussen duim en wijsvinger. Hou de huidplooi 2 seconden vast en laat deze dan los. Als je voldoende gehydrateerd bent springt je huid meteen terug in zijn oorspronkelijke vorm. Bij uitdroging duurt dit een halve seconde of langer.

Hoe voorkom je uitdrogingsverschijnselen?

De oplossing is simpel: drink voldoende! Een volwassene die geen zware lichamelijke arbeid verzet in een temperatuur vergelijkbaar als in Nederland wordt geadviseerd minimaal 2 liter vocht per dag te drinken. Zorg er dus voor dat je regelmatig water of iets anders drinkt gedurende de dag, ook als je geen dorst hebt. In één sessie een liter water drinken heeft veel minder effect dan ieder uur een glas water te nemen.

Hoe lang kun je zonder water?

Het (volwassen) menselijke lichaam kan maximaal drie dagen zonder water, maar dat is niet aan te raden en zeer ongezond. Na een dag zal je je al behoorlijk beroerd voelen. Babies en jonge kinderen maximaal een dag zonder drinken. Wees daar dus zeer alert op!

Warm weer en intensieve arbeid

Wees extra alert met warm weer of wanneer je door intense lichamelijke activiteit aan het zweten bent. Compenseer het vochtverlies door meer water te drinken dan de aanbevolen hoeveelheid van 2 liter per dag.

Het eten van waterige vruchten en groenten is ook een goede manier om het vochtverlies aan te vullen. Denk hierbij aan komkommer, watermeloen, vers sinaasappelsap. Beperk het gebruik van cafeïne en alcohol, omdat deze stoffen vocht uit het lichaam kunnen afvoeren.

Uitdroging door ziekte

Je hebt ook een extra grote kans om uit te drogen wanneer je ziek bent. Door het zweten, braken en/of diarree kan het lichaam behoorlijk veel vocht verliezen. En juist dit vocht speelt een grote rol bij de herstelprocedure! Zorg er daarom voor dat je juist wanneer je je niet lekker voelt voldoende blijft drinken.

Uitdroging bij zwangerschap

Vrouwen hebben dikwijls aan het begin van hun zwangerschap, het eerste trimester met name, last van zwangerschapsmisselijkheid en moeten dan als gevolg regelmatig overgeven. In sommige gevallen moeten ze zelfs vaak overgeven, wat tot vochtsverlies kan leiden. Daarnaast vraagt een zwangerschap altijd veel van een vrouwenlichaam, dus is er juist meer vocht nodig om te functioneren.

Uitdroging bij ouderen en jonge kinderen

Er zijn twee groepen die in het bijzonder risico lopen op uitdroging: jonge kinderen en ouderen.

Ouderen

Oudere mensen vergeten vaak dat ze voldoende moeten eten of drinken. Hun lichaam vraagt niet meer om zoveel energie, waardoor het honger- en dorstgevoel uitblijft. Ook dementie of problemen in de mobiliteit kunnen een rol spelen. Een gebrek aan voldoende vocht kan leiden tot (extra) verwarring.

Voor ouderen die vaak voor hun drank en voeding afhankelijk zijn van de zorg van derden, kan het aanleggen van een dieetdagboekje een ideale oplossing zijn.

Jonge kinderen

Voor kleine kinderen die bijvoorbeeld de dag doorbrengen onder het toeziend oog van meerdere verzorgers kan een dieetdagboekje waardevol zijn. Wanneer alles is opgeschreven, is het makkelijk na te gaan of de persoon in kwestie voldoende gegeten en gedronken heeft voor die dag.

Voor (zeer) jonge kinderen is het van essentieel belang, dat er voldoende vocht aangeboden wordt. Kinderen zijn meestal actief en niet zo dol op een glas water. Daarnaast kunnen vooral jongere kinderen nog wel eens last van diarree hebben, waardoor de kans op uitdroging vergroot wordt. Wees alert en zorg ervoor dat uw kleintjes en uw ouderen voldoende drank aangeboden wordt.

Wat te doen bij uitdroging?

Als je vermoedt dat je uitgedroogd bent, is het belangrijk om snel actie te ondernemen. Enkele stappen die je kunt nemen om uitdroging te behandelen zijn:

1. Drink voldoende water: probeer langzaam kleine slokjes water te drinken om het vochtgehalte in je lichaam aan te vullen
2. Elektrolyten aanvullen: in geval van ernstige uitdroging kan het nuttig zijn om elektrolyten aan te vullen met sportdranken of rehydratieoplossingen. Een glas water gemixt met een halve theelepel zout en een theelepel suiker kan ook helpen.
3. Rust: Neem voldoende rust en vermijd intense lichamelijke activiteit totdat je hersteld bent. Zoek een koele, schaduwrijke plek op.
4. Zoek medische hulp indien nodig: In ernstige gevallen van uitdroging is het raadzaam om medische hulp te zoeken voor intraveneuze vochttoediening.
5. Geef uitgedroogde mensen O.R.S. (oral rehydration solution-preparaat): mix van water, druivensuiker en zouten. Hiermee vul je ontstane ontkorten het snelste aan.

Hoe lang duurt herstel na uitdroging?

Bij milde uitdroging kunt u met aanvulling van water, suiker en zouten relatief snel weer op de been zijn, maar bij ernstige uitdroging kunnen de gevolgen zeer groot zijn en zelfs leiden tot coma. Ziekenhuisopname met infuus zal dan tijdelijk noodzakelijk zijn, net als doktersbegeleiding.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!