Ontlasting

Dit artikel heeft alle relevante informatie over poep verzameld. Een gezonde ontlasting is een goede indicatie van een gezond spijsverteringsstelsel en daarmee een gezond lichaam. Wat is ontlasting, wat voor soorten ontlasting zijn er, hoe en waarom verkleurt ontlasting soms en welke aandoeningen lijden tot problemen met de ontlasting?

Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:

• Wat is ontlasting?
• Bristol Stool Chart
• Verkleuring van ontlasting
• Controleer uw eigen ontlasting
• Ontlasting en aandoeningen

Wat is ontlasting?

Doorgaans spreken we in de volksmond van poep, drollen, stront. Het gaat om de onverteerde etensresten, de uitwerpselen (lichamelijke afvalstoffen) die uitgescheiden worden via de anus. Normaal gesproken bestaat ontlasting voor 75% uit water en voor 25% uit vaste stoffen, restmaterie. Deze restmaterie is als volgt samengesteld:

• ~30% van de vaste stoffen bestaat uit dode bacteriën
• ~30% bestaat uit onverteerbare voedselresten zoals cellulose
• 10-20% is cholesterol en andere vetten
• 10-20% zijn anorganische stoffen, zoals calciumfosfaat en ijzerfosfaat
• 2-3% is eiwit

Hoe ziet gezonde ontlasting eruit?

Gezonde poep of ontlasting is normaal gesproken;

• Donkerbruin (chocoladepasta) tot bruin van kleur.
• Ziet er smeuïg en gladjes uit. Het is zacht zonder te plakken.
• Stinkt niet bijzonder veel.

In de meeste gevallen kan gesteld worden dat hoe donkerder de poep, des te droger de ontlasting en des te groter de kans op verstopping. 

Waarom is poep bruin?

De bruine kleur van poep is het resultaat van de afbraakproducten van rode bloedcellen, met name bilirubine en stercobiline. Zonder m.n. bilirubine wordt poep bleek en krijgt het een stopverfachtige, witte kleur. 

Hoeveel weegt poep?

Gemiddeld poepen mensen 128g poep per dag, met een bandbreedte van 100 tot 250 gram per persoon per dag. Dit verschilt vooral o.b.v. lichaamsbouw; geslacht speelt minder een rol. Een drol bestaat voor ongeveer 75% uit water en 25% uit vaste reststoffen.

Wat is de beste poephouding?

De beste poephouding is gehurkt: zittend boven de grond. Zo zijn toiletten alleen niet gebouwd. Het beste is dat u gewoon op uw wc gaat zitten, niet perst en de poep gewoon “laat komen”. Hoe harder u drukt, hoe meer pijn het kan doen; met aambeien tot gevolg. Het belangrijkste is dat u pijn bij poepen probeert te voorkomen. 

Het kan dat u ondanks de juiste houding en alle genomen rust toch pijn heeft, wellicht is de ontlasting dan te hard. Neem dan echt contact op met uw huisarts. Hier is echt iets aan te doen.

Wat is “ONGEZONDE” ONTLASTING?

Afwijkingen aan gezonde poep geven doorgaans een redelijke indicatie dat er iets mis is met de spijsvertering.

1. Alls u moeite heeft met poepen, dan heeft u last van obstipatie (oftewel verstopping). 
2. Als u last heeft waterige ontlasting en diarree, dan is dat een duidelijke indicaties, dat er iets mis is. Diarree kan snel weggaan, maar als het aanhoudt, dan moet u naar de dokter.
3. Afwijkende kleuren van bruin, zoals groen, geel, grijs kunnen ook vaak duiden op een probleem. 
4. Ontlasting met bloed en slijm is doorgaans geen goed teken. Dat moet u altijd even in de gaten houden.
5. Er is geen overmatige stank. Poep ruikt uiteraard nooit fris of lekker, maar het moet niet overmatig stinken of zurig ruiken. 
6. Het voedsel is goed verteerd. U treft geen onverteerde etensresten aan. (Uitzonderingen bestaan: mais en pinda’s zijn moeilijker te verteren.)
7. Witte puntjes kunnen duiden op (dode) wormpjes of gedeeltes van wormpjes.

Belangrijkst is dat de ontlasting, na relatief korte periode, vanzelf weer normaal wordt, dat wil zeggen met regelmatige frequentie, dik en (licht)bruin, maar zonder bloed en slijm. Als dat niet het geval is, zeker in combinatie met andere gezondheidsklachten, dan is een huisartsbezoek sterk aan te raden.

Obstipatie/Verstopping

De eerste twee typen poep kunnen duiden op verstopping van het darmkanaal. Het zijn harde keutels, wat erop duidt dat de poep erg lang in het lichaam heeft gezeten. Wellicht moet u meer drinken, meer vezels eten en meer bewegen, zodat de stoelgang goed op gang blijft. Probeer ook eens wat laxerende voeding en drank, zoals fruit en koffie.

Normale Ontlasting

Type 3 en 4 duiden op normale ontlasting. Uw poep wordt goed verteerd en beweegt zich normaal door het spijsverterings- en darmkanaal. “Normaal” uitziende ontlasting is een goed teken.

Diarree

Type 5, 6 en vooral 7 zijn niet goed, dan is er sprake van waterige, dunne ontlasting. De voeding is dan niet goed opgenomen. Er is dan iets de hand met uw lichaam. Als de diarree kortstondig van aard is — en hevig — dan is er niet direct een probleem. Diarree die aanhoudt, is echter geen goed teken.

De voeding wordt dan niet goed verteerd; hierdoor kunt u een tekort aan bepaalde voedingsstoffen krijgen en vocht tekort krijgen, oftewel uitdrogen. Het beste is om diarree dus altijd serieus te nemen en contact op te nemen met de huisarts, als het ongemak niet snel overgaat.

Verkleuring van ontlasting

Het is vast weleens opgevallen dat uw poep ineens een andere kleur kan hebben dan normaal. In de meeste gevallen zijn verkleuringen van ontlasting kortdurend en dus niet bijzonder. Dat hoeft niet het geval te zijn. 

Als u echter langer last heeft van verkleuringen van de ontlasting — alles behalve bruin –, dan is het verstandig om dat in de gaten te houden. De huisarts is dan een goed aanspreekpunt.

Gele ontlasting

Gele poep of diarree gaat vaak gepaard met sterke geur. Als de ontlasting een gelige kleur heeft, kan dit het gevolg zijn van:

• een aandoening in/aan de darmen
• een versnelde passage van het voedsel
• bacteriën of afbraakproducten van eiwitten en gassen.

Witte ontlasting

Als er te weinig gal wordt aangemaakt of als de galwegen geblokkeerd zijn, kan de ontlasting wit worden. Dit komt doordat de galkleurstoffen, die normaal gesproken de poep donkerbruin maken, niet of in te geringe mate aanwezig zijn. Dit wordt ook wel stopverfpoep genoemd. 

Grijze ontlasting

Kleikleurige of grijzige ontlasting duidt net als bij witte ontlasting doorgaans op een galblaasprobleem: een verstopping van de galwegen en/of verstoorde vertering van vetten. De oorzaak van verstoorde van galproductie kan liggen aan een verstoorde werking van de alvleesklier, lever of medicijnen. Met aanhoudende, grijze ontlasting is het sterk aan te raden om uw huisarts advies te vragen.

Zwarte ontlasting

Een zwarte stoelgang kan het gevolg zijn van een bloeding in de hoger gelegen delen van het maag-darmkanaal. Dit zijn de zones tussen de slokdarm, maag of dunne darm.

Zwarte of donkergekleurde ontlasting kan ook te wijten zijn aan bepaalde medicatie, zoals ijzersupplementen. Daarnaast kunnen drop, koffie, vitaminepillen (m.n. vitamine D) en overmatig alcohol (met bloedingen maag of darm tot gevolg) ook tot zeer donkere poep leiden

Groene ontlasting

Wanneer uw ontlasting (poep of diarree) een groene kleur heeft, kan dit een gevolg zijn van diverse zaken:

• Symptoom zijn van aandoeningen aan de lever of de galblaas
• Overmatig gebruik van alcohol– of laxeermiddelen. 
• Het kan even goed een gevolg zijn van het eten van veel bladgroenten, zoals spinazie of boerenkool. Dit komt door de stof chlorofyl, het groene pigment dat in verschillende groene voedingsmiddelen zit. 

Een baby heeft ook een periode van gele, groene poep. Deze poep is echter veel dunner dan bij volwassenen. Het spijsverteringsstelsel moet nog wennen aan stoffen van buitenaf, meestal borstvoeding of kunstvoeding.

Rode ontlasting

Als u naast diarree ook een slijmerige of bloederige afscheiding bij de dunne ontlasting heeft, heeft u mogelijk een ontsteking van het maag-darmstelsel. Dit is bijvoorbeeld het geval bij dysenterie en de Ziekte van Crohn. Hoe donkerder dit bloed is, hoe hoger de bloeding in de darmen zit. Een ander veelvoorkomende oorzaak van bloed bij de ontlasting zijn aambeien.

Ontlasting kan ook rood kleuren als gevolg van volkomen onschuldige redenen, zoals wanneer u bietjes of rode kool heeft gegeten. 

Controleer uw eigen ontlasting (en die van uw kinderen)

Zoals hierboven is uitgelegd: ontlasting kan allerlei signalen geven dat er iets aan de hand is met uw gezondheid. 

• Mocht u twijfelen, doe dan de checkjepoep test van de Maag-Lever-Darm Stichting eens.
• Een andere test is de “blue poop” challenge om de snelheid van spijsvertering te meten in uw lichaam.
• Ontlastingsonderzoek bij de huisarts
• Kinderen en ontlasting (peuters kunnen diverse klachten hebben tijdens het zindelijk worden en poepen in het algemeen)

Nationale Poepdag MLDS

De MLDS houdt elk jaar een nationale poepdag waarmee ze aandacht willen vragen voor de gezondheid van de stoelgang. Kijk eens naar wat u doorspoelt na een grote boodschap. Doe de checkjepoep test (voorheen poepwijzer) hier. 

Een afwijkende stoelgang is een indicatie dat er iets mis is met uw spijsvertering. De Nationale Poepdag is een goed initiatief om mensen te attenderen op het belang van goede stoelgang en die in de gaten te blijven houden. Preventie en waakzaamheid kan heel veel onnodige vragen en klachten goed voorkomen.

Blue Poop Challenge: Blauwe poep Uitdaging

Tot slot, als u blauwe bessen eet, is het verkleuringseffect zo sterk dat de poep blauwig wordt. In het wetenschappelijke tijdschrift “Gut” is de suggestie gedaan dat dit effect gebruikt kan worden om de snelheid van de darmpassage te meten. Ze lieten een groep mensen blauwe bessen muffins eten en gingen toen meten hoelang het duurde voordat hun poep blauw kleurde.

De resultaten waren erg verschillend per proefpersoon, de darmpassage had een duur van 12 uur tot meerdere dagen. Als u ook benieuwd bent, doe dan zelf ook mee hier. U heeft alleen twee bosbessenmuffins en een klok nodig.

Ontlastingsonderzoek

Als u uw ontlasting wantrouwt, de poeptest gedaan heeft, afwijkingen gemerkt heeft en inderdaad klachten ondervindt, dan kunt u contact opnemen met de huisarts. U kunt dan een beetje ontlasting opvangen en inleveren ter onderzoek. Daarnaast is het nuttig om uw ontlastingspatroon van de afgelopen periode bij te houden en door te spreken (met de huisarts.)

Kinderen en ontlasting

Het ene kind is sneller zindelijk dan het andere. Als een peuter zelfstandig moet leren poepen, dan is dat vaak niet van de ene op de andere dag veranderd. Er gaat een behoorlijk traject aan vooraf, van voorzichtig verkennen tot alledaagse gewoonte. Kinderen die leren poepen, moeten echt wennen, dat ze eerst naar een potje moeten lopen.

Langzaam laten wennen

U kunt ze voorbereiden door ze luierbroekjes aan te doen en het potje in de kamer te zetten. Door ze op het potje te laten zitten, zodat het niet meer gek lijkt. U kunt ook meer praten over poep en poepen, door boekjes als “Joep moet poepen” en “Over een kleine mol die wil weten wie er op zijn kop gepoept heeft” voor te lezen. 

Poep poli

Er kunnen ook redenen zijn waarom een kind last heeft met zindelijkheid, zoals verstopping of afwijkende kleuren, zoals witte poep. Dan is er wellicht sprake van een aandoening of probleem. Hiervoor kunt u naar de poeppoli van het ziekenhuis, de kinderarts kan daar dan verder kijken.

Ontlasting en aandoeningen

Er zijn veel ziektes en aandoeningen die leiden tot problemen bij de ontlasting. Het prikkelbare darm syndroom, de ziekte van Crohn, darmkanker zijn bekende voorbeelden, maar hetzelfde geldt voor lactose intolerantie en allergieën zoals coeliakie en koemelkallergie.

Alhoewel deze ziektes en aandoeningen niet te genezen zijn, zal een aanpassing van leefstijl de klachten kunnen verminderen.  

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!