Nierfalen 

In Nederland hebben ruim 1 miljoen mensen last van chronische schade aan de nier. In ongeveer 2% van de gevallen is deze schade zo blijvend dat zij afhankelijk zijn van een nierfunctie vervangende therapie. Voor veel mensen is het echter nog niet duidelijk wat nierfalen precies inhoudt.

Wat is nierfalen?

Nierfalen houdt in dat de nieren beschadigd zijn, waardoor ze automatisch minder goed gaan presteren. De nieren zijn verantwoordelijk voor een aantal belangrijke processen in het menselijk lichaam. Allereerst maken zij het bloed schoon, bijvoorbeeld door afvalstoffen uit het bloed te halen. Gebeurt dit niet, dan worden de afvalstoffen niet uitgeplast en blijven deze in het lichaam aanwezig.

Daarnaast maken de nieren ook hormonen aan die de bloeddruk regelen of die rode bloedcellen aanmaken. Het beperkt aanmaken van deze hormonen kan enerzijds zorgen voor vermoeidheid of kortademigheid, maar kan anderzijds zorgen voor een hoge bloeddruk. Bij een te hoge bloeddruk kan er zelfs bloedarmoede ontstaan.

Een laatste belangrijke functie van de nieren is het activeren van vitamine D. Vitamine D wordt vooral opgenomen door het lichaam door zonlicht op de huid. Toch moet dit geactiveerd worden door de nieren. Heeft u schade aan de nieren opgelopen, dan kan de huid minder goed vitamine D activeren, waardoor er minder kalk wordt aangemaakt. Dit heeft als gevolg dat u zwakkere botten krijgt of dat er botontkalking ontstaat.

Aanpassend vermogen van de nieren

Nieren hebben een “aanpassende” functie, wat wil zeggen dat nieren bij beschadiging harder proberen te werken, ter compensatie van het weggevallen vermogen. Hierdoor kunnen de eerder genoemde gevolgen lange tijd opgevangen worden, maar dit is wel gevaarlijk voor de nieren zelf, aangezien de nieren steeds verder beschadigd kunnen raken — zeker zonder verdere behandeling.

Dit gaat meestal zo door, geheel ongemerkt, totdat de nieren hun werk niet meer kunnen doen. Pas dan zullen de symptomen en klachten ontstaan. Doordat er veel verschillende symptomen zijn, die kunnen wijzen op schade aan de nieren, is het lastig om dit direct vast te stellen. Symptomen die onderscheiden kunnen worden, zijn:

• Bloedarmoede
• Hoge bloeddruk
• Jeuk en huidklachten
• Misselijkheid
• Krampen in de spieren
• Vatbaar voor infecties en ziekten
• Vermoeidheid

Vooral klachten als vermoeidheid, spierkrampen en misselijkheid zijn symptomen, die direct aan te wijzen zijn als gevolgen van schade aan de nieren.

Hoe ontstaat nierschade?

Het is belangrijk om de oorzaken van nierfalen in een vroegtijdig stadium aan te pakken. Bij het overgrote deel van de mensen met nierschade ontstaat dit door een van de onderstaande factoren:

• Chronisch nierfalen door erfelijkheid
• Acute nierinsufficiëntie door ouderdom
• Diabetes
• Overgewicht
• Roken
• Weinig lichaamsbeweging
• Ongezond eten

Hoe meer van deze factoren van toepassing zijn, hoe groter de kans op nierfalen. Kan nierfalen dodelijk zijn, als u er te lange tijd niets aan doet? Ja, dat kan dan zeker. Is er namelijk te lange tijd sprake van overgewicht, roken, slecht eten of beperkte lichaamsbeweging, dan kunnen de gevolgen fataal zijn.

Tips om (chronische) nierinsufficiëntie te voorkomen

Er zijn verschillende maatregelen die u zelf al kunt nemen om nierschade te voorkomen. Bij NHG nierschade onderzoeken zijn er verschillende tips naar voren gekomen die nierschade in een vroeg stadium kunnen herkennen én tips waarmee u dit kunt voorkomen.

De belangrijkste tip is om regelmatig op de dag voldoende lichaamsbeweging te krijgen. Dit kan door een kleine wandeling te maken, actiever te sporten of een rondje te gaan fietsen. Door voldoende lichaamsbeweging worden er witte bloedcellen in het bloed aangemaakt. Deze stimuleren de werking van de nieren.

Rookt u, dan is het stoppen met roken een belangrijke actie, die u kunt ondernemen om nierschade symptomen te beperken of volledig te voorkomen. Hier kunnen pleisters bij helpen, maar u kunt er ook voor kiezen om de hulp van een (huis)arts in te schakelen. Zij kunnen u helpen om van uw verslaving af te komen.

Zijn er in de familie meerdere mensen die last hebben van schade aan de nieren, dan kan het natuurlijk ook iets erfelijks zijn. Dit kunt u in het ziekenhuis laten testen door een arts. Is dat het geval, dan is het des te belangrijker om een gezonde levensstijl te hanteren. Hiermee kunnen de nieraandoening symptomen beperkt of in de hand gehouden worden.

Tenslotte, gezonde voeding speelt een belangrijke rol. De basis van uw eetpatroon moet uit groente, fruit en voldoende eiwitten moet bestaan. Gevarieerde voeding is daarbij ook belangrijk, onder meer om voldoende (gezonde) vetten binnen te krijgen.

Een diëtist inschakelen

Voor veel mensen is het lastig om zelf een nieuwe levensstijl in te voeren of de voeding dusdanig aan te passen dat het nierfalen kan voorkomen. In dat geval kan ik u helpen. Niet alleen help ik u om inzicht te krijgen in de huidige manier van leven, ook help ik u om een passende oplossing te vinden voor de problemen die u ervaart.

Op basis van een gedegen onderzoek naar uw huidige levensstijl bekijk ik waar er kleine aanpassingen gemaakt kunnen worden. Vervolgens kan ik de voortgang van deze veranderingen evalueren en verdere wijzigingen doorvoeren. Door telkens kleine aanpassingen aan uw levensstijl door te voeren, wordt de verandering behapbaar en is het ook gemakkelijker vol te houden.
Uiteindelijk zullen al deze veranderingen leiden tot een gezondere levensstijl, waarbij de symptomen van nierfalen steeds verder naar de achtergrond worden verdreven. Met een persoonlijk behandelplan, dat op uw wensen en voorkeuren is afgestemd, kan nierfalen onder controle gebracht worden.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit.