Lactose Intolerantie

Lactose intolerantie (LI) is een veel voorkomende aandoening die wereldwijd miljoenen mensen treft. De klachten treden op wanneer het lichaam lactose, een suiker in melk en melkproducten, niet goed kan verteren. Dit leidt tot verschillende, onaangename symptomen, zoals een opgeblazen gevoel, winderigheid en diarree, die ervoor zorgen, dat het leven van mensen met een lactose intolerantie aanzienlijk wordt beïnvloed.

Lees verder om meer te weten te komen over de oorzaken, symptomen en behandeling van LI en om tips te vinden om uw inname te verminderen.

Dit artikel is opgedeeld in de volgende subsecties:

1. Wat is lactose intolerantie?
2. Wat zijn de gebruikelijke symptomen van lactose intolerantie en hoe ernstig kunnen ze zijn?
3. Zijn er andere gezondheidsrisico’s of aandoeningen verbonden aan lactose intolerantie?
4. Hoe kom ik erachter of ik lactose intolerant ben?
5. Welk voedsel moet ik mijden als ik lactose intolerant ben?
6. Hoe kan ik met lactose intolerantie toch voldoende calcium in mijn voeding krijgen?
7. Wat zijn enkele tips om met lactose intolerantie om te gaan wanneer u uit eten gaat of met vrienden omgaat?

Wat is lactose intolerantie?

Hoewel lactose intolerantie vaak een allergie wordt genoemd, is het technisch gezien geen allergische reactie. In plaats daarvan is het een gevolg van een tekort aan het enzym lactase; lactase is nodig om lactose te kunnen verteren. De lactose komt vervolgens onverteerd in de dikke darm terecht en trekt dan vocht aan, met dunne ontlasting en diarree tot gevolg. Het lactase tekort kan worden veroorzaakt door verschillende factoren; genetische aanleg, hogere leeftijd en onderliggende gezondheidsproblemen.

In Noordwest-Europese landen zijn de meeste mensen lactose tolerant, maar dat geldt zeker niet voor iedereen. Mensen met LI zijn zich dikwijls onbewust van hun aandoening en blijven daardoor zuivelproducten consumeren.

Wat zijn de gebruikelijke symptomen van lactose intolerantie en hoe ernstig kunnen ze zijn?

De meest voorkomende symptomen zijn;

• opgeblazen gevoel
• winderigheid
• buikpijn
• diarree
• misselijkheid

De ernst van de symptomen zal, afhankelijk van de persoon, variëren en de hoeveelheid geconsumeerde lactose. Sommige mensen ervaren een licht ongemak, terwijl anderen ernstige symptomen kunnen hebben, die hun dagelijkse activiteiten hinderen. In zeldzame gevallen kan het leiden tot uitdroging, elektrolytenproblemen en andere complicaties.

Kleine hoeveelheden lactose geven meestal geen ernstige klachten. Het lichaam maakt alleen niet genoeg lactase aan om zuivel in grote hoeveelheden te consumeren.

Zijn er andere gezondheidsrisico’s of aandoeningen verbonden aan lactose intolerantie?

Hoewel lactose intolerantie op zich geen ernstige gezondheidsproblemen kan veroorzaken, zijn er wel enkele potentiële risico’s aan verbonden. Hier volgen enkele voorbeelden:

• Tekorten aan voedingsstoffen: Als u zuivelproducten vermijdt, krijgt u mogelijk niet genoeg calcium, vitamine D en andere voedingsstoffen binnen die belangrijk zijn voor de gezondheid van de botten en andere lichaamsfuncties.
• Maagdarmproblemen: Als lactose intolerantie niet goed wordt beheerd, kan het leiden tot maagdarmproblemen, zoals een opgeblazen gevoel, gas, buikpijn en diarree.
• Verminderde levenskwaliteit: Als u vanwege uw aandoening bepaalde voedingsmiddelen niet kan eten of niet kan deelnemen aan bepaalde sociale activiteiten, kan dat leiden tot een verminderde levenskwaliteit en gevoelens van isolatie.
• Verkeerde diagnose: Soms wordt lactose intolerantie verkeerd gediagnostjiceerd als andere gastro-intestinale aandoeningen zoals prikkelbare darm syndroom (PDS), wat kan leiden tot onnodige behandelingen en medicatie.

Hoe kom ik erachter of ik lactose intolerant ben?

Als u vermoedt, dat u aan een lactose intolerantie (LI) lijdt, zijn er verschillende stappen, die u kunt nemen om dit te onderzoeken. De eerste stap is letten op uw symptomen na het nuttigen van zuivelproducten. Symptomen van LI treden meestal op binnen 30 minuten tot 2 uur na het nuttigen van zuivelproducten en kunnen bestaan uit een opgeblazen gevoel, winderigheid, buikpijn en diarree.

Lactose intolerantie op latere leeftijd

Lactose intolerantie op latere leeftijd kan zich ontwikkelen door afnemende lactaseproductie. Symptomen bij volwassenen zijn onder meer vermoeidheid, jeuk, huiduitslag, spierpijn, buikpijn, winderigheid en diarree na zuivelconsumptie. Vrijwel dezelfde klachten die mensen op jongere leeftijden hebben.

Wat is het verschil tussen primaire lactose intolerantie en secundaire lactose intolerantie?

• Primaire lactose intolerantie is genetisch bepaald en treedt op wanneer een persoon van nature minder lactase aanmaakt en dit gedurende hun hele leven ervaart zonder een specifieke onderliggende oorzaak. Primaire lactose intolerantie is genetisch bepaald en treedt op wanneer een persoon van nature minder lactase aanmaakt en dit gedurende hun hele leven ervaart zonder een specifieke onderliggende oorzaak.
• Secundaire lactose intolerantie daarentegen treedt op als gevolg van onderliggende gezondheidsproblemen, zoals darmontsteking, darminfectie, darmoperaties of bestraling van de darm. In deze gevallen is de darmwand beschadigd en kan deze niet voldoende lactase, het enzym dat lactose afbreekt, produceren. Dit leidt tot tijdelijke LI, die kan verdwijnen na behandeling of herstel van de onderliggende oorzaak. 

Hoe test je lactose intolerantie?

Als u symptomen ervaart die passen bij LI, kunt u overwegen een test te doen. Er zijn verschillende soorten tests beschikbaar, waaronder een lactose tolerantietest (LTT), een waterstofademtest en een zuurgraadtest voor de ontlasting. Deze tests meten de hoeveelheid lactose in uw bloed of adem na inname van zuivelproducten.

Een andere manier om de diagnose te bevestigen is door te proberen een tijdje geen zuivelproducten te eten om te zien of uw symptomen verbeteren. Als uw symptomen verbeteren of helemaal verdwijnen, kan dit erop wijzen dat u LI heeft. Er zijn ook online testen, maar die zeggen vrijwel niets, behalve dat u wellicht een echte test zou kunnen doen.

Wat niet te eten bij lactose intolerantie?

Zuivel. Melk en melkproducten dus — en melk is verwerkt in van alles en nog wat. Zakjes, pakjes, drankjes, koekjes, brood, de lijst is eindeloos. Het is belangrijk de inname van voedingsmiddelen, die lactose bevatten te vermijden of te beperken.

Hieronder vallen zuivelproducten zoals melk, kaas, yoghurt, ijs en boter. Sommige bewerkte voedingsmiddelen, zoals bakproducten en slasauzen, kunnen ook lactose bevatten. Om deze bronnen van lactose te herkennen, moet u de etiketten van levensmiddelen zorgvuldig lezen.

Er zijn echter ook veel lactosevrije alternatieven op de markt, zoals lactosevrije kaas, lactosevrij brood, lactosevrije melk, lactosevrije melk, enzovoorts. Er zijn ook zuivelvervangers en zuivelvrije alternatieven op de markt, zoals amandelmelk, kokosmelk en sojaproducten, die vergelijkbare voedingsstoffen kunnen leveren zonder symptomen te veroorzaken. 

Wat zijn voorbeelden van voeding die de smaak en textuur van zuivel kunnen vervangen? 

Zuivelproducten als melk, kaas en yoghurt worden ook in voeding gebruikt vanwege hun smaak en textuur. In dat geval zijn er ook steeds meer opties, die vanuit de veganistische beweging komen.

• Havermelk, kokosmelk, amandelmelk en sojamelk kunnen melk vervangen.
• Soja en cashewnoten in bewerkte vorm kunnen (smeerbare) kaas vervangen.
• Soja kan dienen als basis voor een vervanger van yoghurt en kwark.

De opties zullen met de jaren alleen maar toenemen, aangezien deze trend richting plantaardige producten steeds populairder wordt. 

Wat zijn enkele tips om met lactose intolerantie om te gaan wanneer u uit eten gaat of met vrienden omgaat?

Uit eten gaan met lactose intolerantie is de laatste jaren veel gemakkelijker geworden, omdat steeds meer restaurants rekening houden met speciale dieetwensen. Veel restaurants bieden nu menu-items aan die specifiek vermeld staan als lactosevrij of zuivelvrij, of ze zijn bereid om op verzoek aanpassingen te doen.

Bovendien houden organisaties zoals tafeltje-dekje, die maaltijdbezorgers voor ouderen zijn, rekening met voedingsintoleranties bij het plannen van maaltijden. Zij bieden lactosevrije opties of passen zo nodig vervangingen toe om ervoor te zorgen dat personen met lactose intolerantie de voedingsstoffen krijgen die zij nodig hebben. In het algemeen zijn er meer mogelijkheden dan ooit tevoren om met LI uit eten te gaan en met vrienden samen te zijn zonder uw gezondheid of dieet in gevaar te brengen.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!