Koemelkallergie

Koemelkallergie is een reactie van het immuunsysteem op de eiwitten in koemelk. Het komt naar schatting tussen 2-5% onder alle nieuwgeborenen. Ongeveer de helft van deze groep is op het eind van het eerste levensjaar niet meer allergisch voor koemelk. Toch zal zo’n minstens 33% er tot het vierde jaar last van houden. 

Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:

1. Wat is koemelkallergie?
2. Wat zijn typerende symptomen van koemelkallergie?
3. Hoe wordt koemelkallergie gediagnosticeerd?
4. Hoe kan koemelkallergie worden behandeld?

Wat is koemelkallergie?

Allereerst, de allergie doet zich voornamelijk voor bij baby’s. En bij baby’s is koemelkallergie de meest voorkomende voedselovergevoeligheid. (Daarna volgt bij baby’s kippenei allergie.) Wanneer baby’s met deze allergie koemelk of koemelk houdende producten consumeren, identificeert het menselijke immuunsysteem (stoffen in) koemelk als schadelijk en gaat deze bestrijden.

Afweermechanisme

De allergische symptomen die erop volgen, zijn dus een gevolg van dit afweermechanisme. De symptomen kunnen variëren van relatief mild (zoals uitslag) tot zeer ernstig (zoals ademhalingsproblemen). Onbehandeld kan de overgevoeligheid voor koemelk de huid (baby acne), de luchtwegen, het maag-darmstelsel en zelfs het hart- en vaatstelsel aantasten. Het is dus zeer belangrijk voor ouders en artsen om hier alert op te zijn en tijdig te handelen. 

Soorten koemelkallergie

Er zijn verschillende soorten koemelkallergieën, grofweg ingedeeld of er wel/geen antistoffen (IgE) tegen koemelk zijn aangetroffen. IgE staat voor Immunoglobuline E; een type antilichaam dat betrokken is bij allergische reacties.

IgE-gemedieerde allergie

De meer ernstige, maar tegelijk ook de meest voorkomende variant van koemelkallergie. Het immuunsysteem van het lichaam reageert agressief op het eiwit in de koemelk en vecht ertegen. IgE-gemedieerde allergie veroorzaakt symptomen, zoals huiduitslag en ademhalingsproblemen. (Zie symptomen hieronder voor een uitgebreide uiteenzetting.)

Deze allergische reactie duikt vrij acuut op na inname koemelk.

Niet-IgE-gemedieerde allergie

Het lichaam reageert op (het eiwit in) de koemelk, maar er worden geen antistoffen gemaakt. Niet-IgE-gemedieerde allergie veroorzaakt voornamelijk spijsverteringsproblemen, m.n. in de darmen. Het leidt dan ook vooral tot irritatieklachten, als braken, diarree, obstipatie en overmatig huilen (als gevolg van koliek).

Deze allergische reactie komt vaak later opzetten, na enkele uren of zelfs een dag.

Wat is het verschil tussen koemelkallergie en lactose-intolerantie? 

In de volksmond verwisselen mensen koemelkallergie en lactose intolerantie regelmatig, maar het zijn echt sterk verschillende aandoeningen, met verschillende oorzaken.

• Koemelkallergie is een immuunreactie op de eiwitten in koemelk bij baby’s (en heel jonge kinderen). 
• Lactose-intolerantie is het onvermogen van het lichaam om voldoende lactase aan te maken, het enzym dat nodig is om lactose (suiker in melk) af te breken. Het vermogen van het lichaam om lactose af te breken, daalt juist op hogere leeftijden.

De symptomen van lactose-intolerantie en een schijnbaar milde koemelkallergie kunnen vergelijkbaar zijn, zoals een opgeblazen gevoel, winderigheid en diarree, maar ongewenste reactie op eiwitten van koemelk kan veel ernstiger uitpakken. Denk dan aan symptomen zoals piepende ademhaling en anafylaxie. 

Wat zijn overige symptomen van koemelkallergie?

Niet alle allergie symptomen van koemelkallergie doen zich tegelijkertijd bij dezelfde baby voor. Als ouder merkt u vast, dat er iets mis is met uw baby of jonge kind, maar de oorzaak blijft wellicht onduidelijk. Er kan ook een lichte koemelkallergie zijn, met minder extreme reacties van het lichaam.

Kachten of kenmerken kunnen zijn:

• Koliek of overmatig huilen
• Reflux of vaak spugen
• Bloed, slijm of witte stukjes in de ontlasting (onverteerde eiwitten), groene ontlasting en stinkende scheten
• Slechte gewichtstoename of matige groei
• Darmkrampjes (komt bij bijna alle babies voor, maar dat gaat vaak relatief snel over)
• Huiduitslag (vooral gezicht)
• Moeilijk of luidruchtig ademen
• Zwelling van het gezicht, de lippen of de tong.

Vooral bij de laatste twee symptomen is toch urgente actie geboden. Als een baby dit type allergische reacties heeft, zoek dan echt hulp bij een huisarts of het consultatiebureau. 

Hoe wordt koemelkallergie gediagnosticeerd?

Koemelkallergie kan voor zowel baby’s, peuters en (jonge) kinderen worden vastgesteld met een checklist, door een combinatie van iemands medische voorgeschiedenis, lichamelijk onderzoek en een (allergie) test.

1) Medische voorgeschiedenis

De arts zal vragen stellen over de symptomen van de persoon en wanneer deze optreden, evenals over zijn of haar dieet en eventuele familiegeschiedenis van allergieën; het kan erfelijk zijn. 

2) Lichamelijk onderzoek

De arts zal de persoon onderzoeken op fysieke tekenen van een allergische reactie, zoals netelroos of zwelling.

3) Allergietest

De meest gebruikte allergietesten om de allergie vast te stellen zijn een huidpriktest en een bloedtest.

• Bij een huidpriktest wordt een kleine hoeveelheid koemelkeiwit op de huid aangebracht en wordt in de huid geprikt om te zien of er een reactie optreedt.
• Bij een bloedtest wordt een bloedmonster genomen en getest op de aanwezigheid van antilichamen tegen koemelk.

In sommige gevallen kan een orale voedseltest nodig zijn, waarbij onder medisch toezicht steeds grotere hoeveelheden koemelkeiwit worden toegediend om te zien of er een allergische reactie optreedt. Ook volwassenen kunnen op latere leeftijd een koemelkallergie ontwikkelen, maar dat is erg zeldzaam. Doorgaans is er bij volwassenen sprake van een lactose intolerantie.

Hoe kan koemelkallergie worden behandeld?

De belangrijkste behandeling voor koemelkallergie is het vermijden van alle koemelk en zuivelproducten, waaronder melk, kaas, yoghurt, boter en room. Dit kan het zorgvuldig lezen van etiketten vereisen, aangezien koemelk soms wordt gebruikt als ingrediënt in bewerkte voedingsmiddelen. Deze behandeling kan goed plaatsvinden in samenspraak tussen ouders, huisarts en een diëtist plaatsvinden. 

Hypoallergene zuigelingenvoeding 

Voor zuigelingen met een ongewenste reactie op eiwitten van koemelk, die geen borstvoeding krijgen, maar flesvoeding, kan hypoallergene zuigelingenvoeding worden aanbevolen. Het is belangrijk om een zorgverlener te raadplegen om een beheersplan voor de ongewenste reactie op eiwitten van koemelk te ontwikkelen, dat regelmatige vervolgafspraken, controle op voedingstekorten en voorlichting over het herkennen en beheersen van allergische reacties kan omvatten.

Hoe ziet de behandeling eruit bij baby’s?

De behandeling van koemelkallergie bij baby’s houdt in, dat alle koemelk- en zuivelproducten uit de babyvoeding worden verwijderd, inclusief moedermelk(!), als de moeder tijdens de borstvoeding koemelk- en zuivelproducten heeft geconsumeerd. In sommige gevallen kan hypoallergene zuigelingenvoeding worden aanbevolen. Hierbij kan een gespecialiseerde diëtist u goed helpen.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!