Jicht

Ongeveer 7 van de 1000 mensen krijgen last van jicht, een specifieke vorm van ontstekingsreuma. Over het algemeen hebben meer mannen last van jicht dan vrouwen. Wat is jicht, wat zijn de symptomen, hoe kun je er het beste mee omgaan, en wat kan de diëtist doen?

Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:

1. Wat is jicht?
2. Wat zijn de symptomen van jicht?
3. Behandeling van jicht

Wat is jicht?

Oorzaak van jicht is een te grote hoeveelheid van urinezuur in het bloed. Urinezuur is een restproduct wat ontstaat tijdens de voedselvertering en afbraak van bepaalde eiwitten (purine). Purine komt ook voor in eiwitrijke voeding, zoals bepaalde vissoorten, peulvruchten en alcohol.

Het urinezuur wordt door de nieren uit het bloed gefilterd. Wanneer er een teveel aan urinezuur concentraat in ons bloed zit, gaat dit zich ergens ophopen. Meestal vindt de ophoping plaats in de nieren (nierstenen) of in de gewrichten (gewrichtsontstekingen).

Hoe ontstaat jicht?

Het teveel aan urinezuur in ons bloed kan verschillende oorzaken hebben. Verhoogd urinezuur in het bloed kan ook veroorzaakt worden, door;

• [dat] de nieren niet meer goed functioneren
• een ongezonde leefstijl; denk aan obesitas, alcoholisme en verkeerde voeding

• Kwetsbare mensen met een aangeboren stofwisselingsziekte, leukemie, kankerbestraling en chemotherapie.

Mannen vs. Vrouwen

Bij mannen ontstaat de aandoening meestal rond het 40ste levensjaar. Bij vrouwen ontstaat het meestal later, na de overgang.

• Gezonde mannen hebben gemiddeld een hoeveelheid urinezuur in het bloed die varieert van 0,20 – 0,42 mmol/l.
• Bij gezonde vrouwen liggen deze waarden iets lager, namelijk tussen 0,12 – 0,34 mmol/l.

Jichtaanvallen

Meestal neemt het aantal aanvallen langzaam maar zeker toe. Het komt ook regelmatig voor dat de jicht aanval van gewricht naar gewricht ‘springt’. Soms kunt u een plotselinge jichtaanval herkennen aan;

• Ongemak in het gewricht
• Spierkrampen
• Nervositeit
• Vermoeidheid (lichaam moet zich weren tegen een ontstekingsreactie)
  
• Moeite met slapen
• Koude rillingen
• Misselijkheid
• Sterke behoefte om te plassen

Pijn kan ook relatief snel van de ene naar de andere plek trekken, dit wordt ook wel “vliegende jicht” genoemd.

Nierstenen en tophi

Wanneer de uraatkristallen in de nieren achterblijven spreken we van nierstenen. De kristallen kunnen zich ook vastklampen aan het kraakbeen van oppervlakkige gewrichten zoals de tenen, vingers, elleboog of oren. Hierdoor kunnen er jichtknobbels (tophi) ontstaan. De knobbeltjes zijn meestal niet pijnlijk, maar blijven vaak doorgroeien en zich uitbreiden.

Een zeldzame vorm van jicht is auricolo, dat is oorjicht. De uraatkristallen hopen zich dan op in de oorschelp, dan ontstaat daar roodheid, zwelling en pijn.

Is jicht te genezen? 

De kwaal is alleen te behandelen en te verzachten, maar niet te genezen. Het belangrijkste is dus om de aandoening te voorkomen, want als de aandoening begint, is deze niet terug te draaien. Let daarom op gezonde voeding en beweeg voldoende.

Heeft u last van pijnlijke, gezwollen gewrichten of pijn bij het plassen? Vraag uw arts dan om een test te doen om de hoogte van de concentratie van het urinezuur te meten. Voor een dieet dat uw klachten kan ontlasten, kunt u uiteraard contact opnemen met een diëtist.

Pseudojicht

Ondanks dat de naam pseudojicht lijkt te duiden op een vorm van jicht is het niet hetzelfde, ondanks dat de klachten vergelijkbaar kunnen zijn. Pseudojocht wordt niet veroorzaakt door urinekristallen, maar kalkkristallen. Pseudojicht is een vorm van ontstekingsreuma. De oorzaak van pseudojicht is vaak hoge stress op het lichaam, zoals een operatie of zware griep c.q. ontsteking.

Wat niet eten bij jicht?

Voeding die bij de behandeling van jicht vermeden moet worden zijn:

• Wild en orgaanvlees
• Vette vissoorten en schaaldieren
• Fructose (gebruikt als zoetmaker in snoep en ‘gezonde’ tussendoortjes)
• Frisdranken (inclusief lichtproducten)
• Alcohol

Mocht u een lijst van purinerijke en purinearme voeding zoeken, dan kunt u die hier vinden. (PDF!)

Er zijn ook voedingsmiddelen die onterecht met de jicht worden geassocieerd, zoals tomaten. Ga niet te snel af op internetsites en kruidenmengseltjes.

Medicatie

Overleg altijd met uw arts over de noodzaak voor medicijnen en de duur van het recept. Om de symptomen van een jichtaanval op een dieper niveau te bestrijden, worden meestal ontstekingsremmende medicijnen voorgeschreven (NSAID, veelal pijnstillers), zoals ibuprofen, meloxicam, naproxen en diclofenac; andere gebruikte middelen zijn colchicine.

De urinezuur behandeling werkt als een paardenmiddel tegen jicht. Om de concentratie urinezuur in het lichaam te verlagen zal altijd eerst een aanpassing van het dieet nodig zijn.

Vraag voedingsadvies aan een diëtist

Jicht vereist verandering van leefstijl en dieet, een diëtist kan u daar goed bij helpen. Als een huisarts of medisch specialist de aandoening bij u heeft vastgesteld, zal de uitkomst dan ook veelal verwijzing naar een diëtist zijn. Een purinebeperkt dieet kan met de juiste aanpassing kunnen de ervaarde klachten verminderen; de kwaal blijft, maar wordt behapbaar.

Aarzel daarom niet en vraag altijd medische hulp, als uw klachten duiden op jicht of als u jicht vermoedt.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!