Hoog cholesterol
Bijna iedereen heeft wel eens van gehoord van cholesterol en de schadelijkheid van te hoog cholesterol. Een te hoog cholesterol (hypercholesterolemie) is niet goed is voor het lichaam, zeker niet op de lange termijn. Er is dan een verhoogd risico op chronische klachten en ernstige aandoeningen, zoals hartfalen en aderverkalking. Maar, wat is cholesterol nu precies? En hoe zorgen we ervoor, dat onze cholesterolwaarden niet teveel uit balans raken?
Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:
- Wat is cholesterol?
- Waar moeten we op letten?
- Het meten van het cholesterol
- Wat te doen bij te hoge cholesterol waarden?
- Hoe verlaagt u uw cholesterol?
- Wat kunt u wel eten en wat niet?
- Hulp en advies bij een gezond leven
Wat is cholesterol?
Cholesterol is de algemene benaming voor kleine vetachtige bolletjes, die omgeven zijn met een laagje eiwit. Deze worden aangemaakt door en ook weer afgebroken in de lever. Een relatief klein gedeelte van het cholesterol krijgen we binnen via onze voeding. Deze belangrijke voedingsstoffen worden door onze bloedvaten overal gebracht waar het nodig is. Cholesterol wordt in ons lichaam gebruikt als belangrijke bouwsteen voor hormonen en cellen, en de aanmaak van gal. Cholesterol bestaat uit verschillende stofjes. Het wordt gemeten op 3 verschillende onderdelen; HDL-cholesterol, LDL-cholesterol en triglyceriden/bloedvetten (lipiden).
HDL
HDL-cholesterol wordt ook wel het “goede” cholesterol genoemd. Deze vorm van cholesterol beschermt ons tegen aandoeningen in hart- en bloedvaten
LDL
LDL-cholesterol is een verzameling van verschillende deeltjes, die, wanneer we er teveel van hebben, slecht voor het lichaam kunnen zijn. De LDL-deeltjes zijn vettige deeltjes, die zich hechten aan de wand van de bloedvaten, vooral als deze al een beetje beschadigd zijn. Ophoping van cholesterol in de bloedvaten is een van de grootste veroorzakers van verstoppingen in de bloedvaten, waardoor infarcten veroorzaakt kunnen worden.
Triglyceriden
Triglyceriden worden door het lichaam gebruikt als bron van energie. De triglyceriden waarde gaat omhoog als we vettig eten, en dalen meestal weer snel na de maaltijd. Hoge waarden van deze triglyceriden worden in verband gebracht met het ontstaan van slagaderverkalking.
Triglyceriden waarden tabel
| Niveau | mmol/l (millimol per liter) | mg/dL (milligram per deciliter) |
|---|---|---|
| Te hoog | > 3,0 | > 115 |
| Hoog | 2,28 – 3,0 | 88 – 115 |
| Voldoende | 1,7 – 2,28 | 66 – 88 |
| Goed | 1,5 – 1,7 | 58 – 66 |
| Optimaal | < 1,5 | < 58 |
Deze tabel geeft de classificaties van cholesterolniveaus op basis van millimol per liter (mmol/l).
Cholesterol waarden tabel (LDL en HDL)
| Cholesterolniveau LDL (mg/dL) | LDL (mmol/l) | Classificatie |
|---|---|---|
| Minder dan 70 | < 1,8 | Te laag |
| 70 – 99 | 1,8 – 2,5 | Optimaal |
| 100 – 129 | 2,6 – 3,3 | Goed |
| 130 – 159 | 3,4 – 4,1 | Hoog |
| 160 – 189 | 4,1 – 4,9 | Te hoog |
| 190 en hoger | > 4,9 | Gevaarlijk hoog |
| Cholesterolniveau HDL (mg/dL) | HDL (mmol/l) | Classificatie |
|---|---|---|
| Minder dan 40 (mannen) | < 1,0 | Slecht |
| Minder dan 50 (vrouwen) | < 1,3 | Slecht |
| 50 – 59 | 1,3 – 1,5 | Beter |
| 60 en hoger | > 1,5 | Goed |
Cholesterol waarden tabel (Totaal)
| Cholesterolniveau (mg/dL) | Cholesterolniveau (mmol/L) | Classificatie |
|---|---|---|
| Minder dan 5,0 | Minder dan 0,13 | Normaal |
| 5,0 – 6,4 | 0,13 – 0,17 | Licht verhoogd |
| 6,5 – 7,9 | 0,17 – 0,21 | Verhoogd |
| Hoger dan 8,0 | Hoger dan 0,21 | Sterk verhoogd |
Deze tabel geeft de cholesterolniveaus weer in zowel mg/dL als mmol/L, samen met de bijbehorende classificaties.
Waar moeten we op letten?
Normaliter zorgt onze lever voor de juiste verhoudingen van cholesterol in ons lichaam. Deze worden de “cholesterol normaalwaarden” genoemd. Wat deze bloed waarden zijn, verschilt per persoon. Van invloed zijn factoren zoals; leeftijd, gewicht, energieverbruik maar ook zaken, zoals erfelijke aanleg. Doorgaans wordt er dan gesproken van familiaire hypercholesterolemie of hyperlipidemie
Het meten van het cholesterol
De waarden van de verschillende soorten cholesterol in ons lichaam kunnen gemeten worden met behulp van een bloedtest. De huisarts, medisch specialist of verpleegkundige zal dan een buisje bloed afnemen, en dat opsturen naar het laboratorium voor onderzoek. Tijdens de test wordt bekeken of de verschillende soorten in de goede verhouding voorkomen.
Meten van de verschillende cholesterolwaarden in het bloed is vooral belangrijk voor mensen, die ouder worden of aan het risicoprofiel op hartfalen voldoen; diabetes, overgewicht, roken en erfelijke aanleg. Als deze factoren in uw leven een rol spelen, dan is het zeer verstandig om u regelmatig te laten controleren.
Wat te doen bij te hoge cholesterol waarden?
Soms raakt het cholesterolgehalte uit balans. Wanneer de waarden te hoog zijn, bestaat er een kans, dat de LDL-deeltjes aan de wanden van de bloedvaten blijven kleven. Hierdoor kan de doorstroming van het bloed belemmerd worden. In het ergste geval kunnen de deeltjes cholesterol de bloedvaten zelfs volledig verstoppen. Dit kan hartfalen en andere lichamelijke klachten tot gevolg hebben.
Uit onderzoek is gebleken, dat een te laag cholesterol ook niet goed voor ons is. Het wordt in verband gebracht met problemen met de stofwisseling. Voor een goed functioneren van ons lichaam is het dus belangrijk, dat de normale cholesterol waarden in balans zijn. Vooral niet te hoog, maar ook niet te laag.
Hoe verlaagt u uw cholesterol?
Het LDL-gedeelte van het cholesterol kan verlaagd worden door het volgen van een gezond dieet. Het eten van goed uitgebalanceerde maaltijden is belangrijk om ons lichaam gezond te houden. Veel van onze lichamelijke problemen hebben hun oorzaak in een verkeerd dieet. Een gezond lichaam geeft ook weer een grote, positieve invloed op onze geestelijke gezondheid. Snel cholesterol verlagen is overigens geen optie, het moet een blijvende leefstijl verandering zijn.
Wat kunt u wel eten en wat niet?
Op het internet is veel informatie te vinden over cholesterolverlagende voeding. Er zijn pagina’s met cholesterolarme recepten, en andere tips om de waarden weer beter onder controle te krijgen.
Cholesterolverlagende voeding en producten
- Fruit & groenten (banaan)
- Vezelrijke producten
- Magere zuivelproducten en magere vleeswaren
- Vis
- Ongezouten noten (met mate!)
- Peulvruchten (inclusief pindakaas)
Cholesterolverhogende voeding en producten
- Rund- en varkensvlees
- Alcohol
- Margarine
- Roomboter
- Vette zuivelproducten
- Ongefilterde koffie
- Nicotine
- Eieren
U kunt ook eenvoudig zoeken op internet als u twijfelt, zoek gewoon op een willekeurig product in combinatie met “cholesterol” en dan staat er vrijwel altijd bij of het een verlagend of verhogend effect heeft. Veel producten vallen ook ergens in het midden tussen beide extremen, zoals garnalen of magere smeerkaas, eet deze producten dan, bij twijfel, met mate. Geheel uitsluiten hoeft ook niet. (Nog beter: vraag een dietist!)
Hulp en advies bij een gezond leven
Tussen de 25 en 35 jaar is het lichaam in de beste conditie. Daarna moet er echt meer moeite gedaan worden om fit en gezond te blijven. Hoe beter we voor ons lichaam zorgen, des te groter is de kans op een lang, gezond (en gelukkig) leven.
Heel veel lichamelijke problemen besluipen ons stiekem. De gevolgen van een cholesterolrijke maaltijd merkt u dan ook niet direct. We voelen niet dat onze aderen langzaam dichtslibben, of wanneer ons cholesterol te hoog is. Daarom is het verstandig om zodra we wat ouder worden, of lichamelijke klachten krijgen (zoals overgewicht, gebrek aan energie, stijfheid in spieren en gewrichten, duizeligheid, kortademigheid, enz.) regelmatig, als het kan jaarlijks, een medische check laten doen.
Doe een check en maak een afspraak met een diëtist
Om te controleren of ons lichaam in goede conditie is, kunt u bij de dokter een gezondheidsverklaring aanvragen. Hierin worden niet alleen uw cholesterolgehaltes getest, maar ook uw gehoor, zicht, spierspanning, hartritme en controle van de luchtwegen en algemene fitheid. Mocht uit deze test blijken, dat de cholesterolwaarden uit balans zijn, zal de dokter u doorverwijzen naar een diëtist, maar ook zonder verwijskaart kunt u bij de diëtist terecht voor hulp en dieetadvies. Het is overigens zeer aan te bevelen om bij medische aandoeningen eerst langs de verwijzer te gaan. Een goede diëtist zal u ook altijd contact op laten nemen met een huisarts of medisch specialist.
Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!
