Geen Eetlust

Iedereen heeft er wel eens last van: geen eetlust of matige eetlust. Op zich niets om uw zorgen over te maken. Echter, als u tegelijkertijd ook onbedoeld gewicht verliest en het gebrek aan eetlust na enkele dagen niet terugkeert kan er meer aan de hand zijn. In dit artikel ga ik in op wat de onderliggende oorzaken zouden kunnen zijn van het gebrek aan zin om te eten. 

Dit artikel is opgedeeld in de volgende subsecties:

• Waarom geen eetlust?
• Wat zijn de oorzaken van geen of gebrekkige eetlust?
• Hoe op te lossen?

Waarom geen eetlust?

Eetlust is sterk afhankelijk van de energiebehoefte. Een volwassen man die zware lichamelijke arbeid verricht en intensief sport heeft uiteraard meer energierijke voeding nodig dan een bedlegerige, bejaarde vrouw in een verpleeghuis. Als u wilt weten of uw voedingsinname te laag is, kunt u kijken wat de norm is voor uw situatie; vooral geslacht, leeftijd, conditie en mate van dagelijkse inspanning zijn bepalend. 

Onder welke omstandigheden is een gebrek aan eetlust onschadelijk?

Als u wat vet te verteren heeft, gebrekkige eetlust van korte duur is en u voldoende vocht binnenkrijgt, dan hoeft u zich doorgaans geen zorgen te maken. 

• Een persoon met overgewicht heeft uiteraard meer in te teren dan iemand die al sterk vermagerd is. 
• Een dag of paar dagen niet eten is voor een gezond persoon geen enkel probleem. Een paar dagen vasten kan zelfs gezond zijn. Het werkt als een reset van het metabolische systeem en een grote schoonmaak van de spijsverteringsorganen.
• Het is natuurlijk van groot belang dat er wel voldoende gedronken wordt. Zolang er voldoende gedronken wordt, kan het lichaam wel een week zonder vast voedsel, zonder dat er problemen ontstaan.

Wie intentieel niet eet, is aan het vasten. Een veelgebruikt middel om de calorie inname te beperken. Het grote verschil is dat vasten een keuze is, die gemaakt kan worden door een gezond persoon, terwijl het uitblijven van eetlust een symptoom kan zijn van een onderliggende ziekte. 

Wat gebeurt er met uw lichaam als u niet eet?

Als u vaak te weinig eet, kan het lichaam niet optimaal presteren. Te weinig voedingsstoffen betekent onvoldoende energie. De eerste symptomen zijn humeurigheid, gewichtsverlies, verslechtering van het concentratievermogen, verlaagde weerstand en het vaak koud hebben. 

• Het gebrek aan energie zal er ook voor zorgen dat u zich vlugger moe zal voelen, en de verminderde weerstand maakt dat u sneller vatbaar zijn voor ziektes, zieker worden en langer nodig hebben om te herstellen. Daarnaast zal wondgenezing langzamer gaan. 
• Wanneer er onvoldoende energie wordt aangevoerd, zal het lichaam gebruik gaan maken van de reserves. Deze zijn in eerste instantie opgeslagen in ons vet. Hierdoor kan gewichtsverlies optreden.
• Zodra de vetreserves op zijn zal het lichaam zich voeden met andere bestanddelen. De spiermassa zal afnemen waardoor u zich nog zwakker zult gaan voelen. De huid wordt dunner en grauwer en u loopt sneller wondjes op, haaruitval, verkleuring van de nagels.
• Omdat het lichaam onder zware stress zit, zal het moeite krijgen met het afvoeren van afvalstoffen, waardoor organen overbelast kunnen raken en onherstelbare schade veroorzaken. 
• Het tegenstrijdige is dat wanneer u een lange tijd niet eet, u ook steeds minder eetlust krijgt. Dit klinkt vreemd, maar het lichaam heeft dan gewoon geen energie om de voedselverbranding te starten.  

Wat zijn de oorzaken van geen of gebrekkige eetlust?

De belangrijkste oorzaken zijn te verdelen in situationeel of tijdelijk enerzijds en onderliggende, fysieke of mentale aandoening anderzijds. Beide oorzaken vragen om aandacht en aanpak, maar gebrekkige eetlust die tijdelijke of situationeel van oorsprong is, zal zich herstellen.

Fysieke of mentale aandoening

Verminderde eetlust kan het gevolg zijn van een onderliggende, fysieke of mentale aandoening. Denk dan aan;

• Stofwisselingsproblemen, zoals de ziekte van Crohn
• Chronische ziektes, zoals COPD, nierfalen, hartfalen en kanker (met daarbij komende chemotherapie)
• Mentale aandoeningen als depressie, dementie en de ziekte van Parkinson

De combinatie van medische aandoening, gewichtsverlies en gebrek aan eetlust, is ernstig. Het is dan verstandig om zo snel mogelijk contact op te nemen met een huisarts of medisch specialist. Dit type problemen met gebrekkige of afwezige eetlust moeten opgepakt wordt binnen de behandeling van de onderliggende kwaal. De persoon in kwestie zal moeten leren leven met de aandoening en de daarbij komende gebrekkige eetlust moeten tegengaan.

Waarom gewichtsverlies bij tumor?

Er zijn diverse redenen waarom mensen met kanker afvallen. Bijvoorbeeld, als de tumor groeit, reageert de lichaam op de aandoening met volle kracht. De tumor kan spijsverteringsprocessen verstoren of organen in de weg zitten voor optimaal functioneren. Behandelingen tegen kanker zoals chemo en zware medicijnen zorgen ook voor misselijkheid en gewichtsverlies. Ouderen hebben meer kans op kanker en hebben doorgaans minder weerstand vanwege hoge leeftijd. Juist zij moeten hun energie inname dus goed op pijl houden. Gebrekkige eetlust bij ouderen betekent een dubbel risico. (Lees meer over kanker hier.)

Situationele en tijdelijke omstandigheden

Daarnaast zijn er situationele en tijdelijke omstandigheden die de eetlust verminderen. Denk dan aan;

• Drugsgebruik
• Zwangerschap
• Medicijngebruik
• Anorexia
• Rouw
• Stress
• Koorts

Ook in deze gevallen zal een overleg met een huisarts of medisch specialist verstandig kunnen zijn. De eetlust zal echter wederkeren zodra de situatie verandert.

Verminderde eetlust bij ouderen

Vooral bij ouderen komt het voor dat de eetlust verminderd. Oudere mensen zijn niet meer zo energiek als jongeren en hebben daarom ook minder energie nodig. Behalve het energieverbruik kunnen ook andere factoren een grote rol spelen, zoals vergeetachtigheid, moeite hebben met boodschappen of het niet gewend zijn om zelf te koken, omdat de kokende partner overleden is. Houd de ouderen in uw omgeving goed in de gaten, vooral na een medische behandeling, ziekte, overlijden van een partner of andere belangrijke verandering in het leven. Denkt u, dat er sprake is van onbedoeld gewichtsverlies, maak dat dan bespreekbaar.

Anorexia Nervosa

De eetstoornis anorexia komt vooral voor onder tienermeiden en jongvolwassen vrouwen. Als gevolg van een verwrongen zelfbeeld — ingebeeld idee dat ze overgewicht hebben — dwingen ze zichzelf tot afvallen, vaak op zelfdestructieve wijze, zoals uithongeren en geforceerd braken. Anorexia is dus niet hetzelfde als een gebrek aan eetlust; anorexia leidt tot een dwangneurose om niet te eten, ondanks dat de persoon in kwestie zeer hongerig zal zijn. Een gebrek aan eetlust kan ontstaan doordat de persoon in kwestie echt weinig trek heeft in eten en drinken. De achterliggende oorzaak kan medisch zijn, zoals een fysieke aandoening. 

Stress

Stress kan ook een gebrek aan eetlust als gevolg hebben. De hersenen zijn een van de grootste energieverbruikers van ons lichaam. Op het moment dat onze hersenen overuren draaien en dus veel energie vraagt, zal het lichaam zich concentreren op dat gebied. De overige lichaamsfunctionaliteiten worden bij gebrek aan energie naar de achtergrond gebracht. Hier geldt opnieuw: het gebrek aan eetlust heeft nog meer gebrek aan eetlust tot gevolg.

Koorts

Mensen met koorts hebben vaak geen eetlust. Het lichaam is zo druk met het vechten tegen de infectie dat er wederom geen energie over is om de spijsvertering van energie te voorzien. Toch is het belangrijk dat het lichaam voldoende energie blijft hebben. Heeft u koorts en geen eetlust, probeer dan vloeibaar voedsel zoals kippenbouillon, thee, yoghurt of pap. Houd de koorts aan voor langer dan 3 dagen en is de eetlust ook nog niet teruggekeerd, dan is het verstandig om de huisarts of medisch specialist te raadplegen.

Hoe op te lossen?

Als u voor een langere tijd geen eetlust hebt zonder aantoonbare reden, dan kunt u in eerste instantie proberen dit zelf op te lossen. Bent u gestrest, heeft u minder tijd om te koken of boodschappen te doen, krijgt u wel voldoende frisse lucht en beweging? De oplossing ligt vaak voor de hand. In de meeste gevallen betekent dit een kleine gedragsverandering of aanpassing in de routine. Online boodschappen doen of eten bestellen kan bijvoorbeeld een prima oplossing zijn voor mensen die geen tijd hebben. 20 minuten wandelen per dag werkt al enorm stress verlagend.

Verwijzing diëtist

Een andere optie is om hulp in te schakelen van een diëtist of voedingsdeskundige. Soms kan een uitgebalanceerd dieet al dan niet in combinatie met voedingssupplementen uitkomst bieden. Voor mensen die ernstig ziek zijn kan vloeibaar voedsel en sondevoeding een goede keuze zijn, maar dit is alleen aan te raden met een medische indicatie.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!