Diabetes
Diabetes treft miljoenen mensen wereldwijd. Het is een chronische aandoening waarbij het lichaam niet (meer) in staat is om suiker (glucose) op de juiste manier te verwerken. Deze ziekte verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, nieraandoeningen en andere levensbedreigende complicaties. Gelukkig kunnen deze risico’s worden verminderd door tijdig de diagnose te stellen en een gezonde levensstijl aan te nemen. Met de juiste behandeling en ondersteuning kan men een gezond en actief leven leiden. Een diëtist kan hierbij van onschatbare waarde zijn door het opstellen van een op maat gemaakt dieetplan.
Hoe vaak komt diabetes voor in Nederland?
In Nederland komt diabetes steeds vaker voor en het aantal mensen dat de diagnose krijgt, blijft toenemen. Op dit moment hebben ruim 1,2 miljoen mensen deze aandoening. Het is een ernstige aandoening die kan leiden tot levensbedreigende complicaties bij hart, vaten, nieren en ogen. Daarom is het van groot belang dat we meer aandacht besteden aan preventie en behandeling. Ook moeten mensen zich meer bewust worden van de risicofactoren en hoe deze verminderd kunnen worden.
90% van de 1,2 miljoen diabetici lijden aan diabetes type 2. De hoeveelheid mensen met diabetes type 2 zal aanzienlijk gaan stijgen tot 2040. Dit komt door ouderdom, maar ook zeker door leefstijl. Zwangerschapsdiabetes komt ook vaker voor dan vroeger, dit lijkt gerelateerd aan de stijgende leeftijd waarop vrouwen zwanger worden. Het risico op zwangerschapsdiabetes stijgt met de leeftijd. In 2015 had 1 op 20 vrouwen zwangerschapsdiabetes, in 2019 was dat al 1 op 14.
Wat is diabetes mellitus?
Diabetes mellitus (dm), oftewel suikerziekte, is een aandoening waarbij het lichaam de bloedsuikerspiegel niet goed kan reguleren. Het is een complexe aandoening die kan leiden tot ernstige complicaties zoals hart- en vaatziekten, nierproblemen en blindheid. Daarom is het belangrijk dat we ons bewust zijn van de symptomen (i.e. “wat zijn de eerste symptomen van suikerziekte?”) en dat we regelmatig onze bloedsuikerspiegel laten controleren.
Wat is diabetes type 1?
Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de cellen aanvalt die insuline aanmaken in de alvleesklier. Hierdoor wordt er te weinig of helemaal geen insuline meer geproduceerd, waardoor het lichaam de glucose niet goed kan verwerken. Dit leidt tot een ophoping van glucose in het bloed (“suiker te hoog”), wat kan leiden tot ernstige complicaties als het niet goed wordt behandeld.
Type 1 treft vooral jonge mensen en het is een complexe aandoening, die veel aandacht en zorg vereist. Patiënten met deze ziekte moeten hun bloedsuikerspiegel regelmatig controleren, insuline injecteren en een gezonde levensstijl aanhouden om hun gezondheid te behouden. De cijfers geven aan hoe vaak u uw bloedsuikerspiegel moet controleren en insuline moet injecteren. Het is een intensieve en levenslange taak om uw diabetes onder controle te houden. Dit gaat volgens de 2-4-6 regel; “2” betekent elke 2 uur glucose meten en eventueel kortwerkende insuline toedienen. Bij “4” snelwerkende insuline bij glucose tussen 15-20, en bij “6” boven 20. Kortom: elke dag, meerdere keren per dag.
Wat is diabetes type 2?
Diabetes type 2 is een aandoening waarbij het lichaam niet meer goed reageert op insuline of er niet genoeg van produceert. Hierdoor wordt glucose niet goed opgenomen in de lichaamscellen en blijft het in het bloed circuleren. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten, nierziekten en blindheid. Deze vorm wordt vaak veroorzaakt door een ongezonde levensstijl, zoals een ongezond voedingspatroon en te weinig lichaamsbeweging. De ziekte komt vooral voor bij mensen ouder dan 40 jaar, maar door een toename van overgewicht en obesitas wordt het steeds vaker bij jongere mensen vastgesteld. Behandeling van diabetes type 2 omvat vaak een combinatie van medicatie, lichaamsbeweging en een gezond dieet, en soms ook insuline-injecties.
Wat zijn de verschillen tussen metabolisch syndroom, pre-diabetes en insuline resistentie?
In de media worden bovenstaande termen door elkaar gebruikt om de voorfase, het voorstadium van diabetes type 2 aan te duiden, maar klinisch gezien, zijn er behoorlijke verschillen.
Insulineresistentie
Ook wel hyperinsulinemie, deze conditie ontstaat wanneer de cellen in je lichaam minder gevoelig worden voor insuline, waardoor de effectiviteit van insuline afneemt. Hierdoor stijgt je bloedsuikerspiegel, wat een ongezonde situatie is. Na verloop van tijd kan insulineresistentie leiden tot de ontwikkeling van diabetes type 2. Het is een voorstadium van prediabetes.
Prediabetes
Prediabetes vertegenwoordigt een vroeg stadium van diabetes type 2, waarin het lichaam al minder efficiënt reageert op insuline. Dit resulteert in een verminderde capaciteit van het lichaam om bloedsuiker te verwerken.
Metabool syndroom
Het metabool syndroom omvat een reeks symptomen, die verband houden met de stofwisseling. Het bestaat uit een combinatie van verhoogd cholesterolgehalte, hoge bloeddruk, overgewicht (vooral rond de buik) en een hoge bloedsuikerspiegel. Met name mannen worden getroffen door dit syndroom. Het metabool syndroom brengt aanzienlijk risico met zich mee op het ontwikkelen van hartaanvallen en beroertes. In geval van metabool syndroom kunnen er insulineresistentie en dus ook prediabetes ontstaan.
Hoe krijgt u diabetes?
Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan van diabetes. Type 1 wordt veroorzaakt door een autoimmuunreactie waarbij het lichaam de cellen die insuline produceren aanvalt en vernietigt. De oorzaak van deze reactie is nog onbekend. Type 2 wordt voornamelijk veroorzaakt door een combinatie van genetische aanleg en levensstijlfactoren, zoals overgewicht, weinig lichaamsbeweging en een ongezond voedingspatroon. Andere vormen van diabetes kunnen worden veroorzaakt door medicatie, hormonale aandoeningen of een infectieziekte. Hoewel deze aandoening niet altijd te voorkomen is, kunnen we wel de risicofactoren verminderen door een gezonde levensstijl aan te nemen en regelmatig onze bloedsuikerspiegel te laten controleren.
Wat zijn veelvoorkomende symptomen van diabetes?
De meest voorkomende symptomen zijn frequent plassen, een droge mond en overmatige dorst. Daarnaast kunnen ook wazig zicht, gewichtsverlies, vermoeidheid en soms jeuk en slecht genezende wondjes optreden. Ook een typische klacht: rode vlekken op benen.
Welke invloed heeft diabetes op de mondgezondheid?
Diabetes kan een grote invloed hebben op de mondgezondheid. Patiënten hebben een verhoogd risico op tandvleesontstekingen, tandbederf en andere mondproblemen. Dit komt doordat diabetes de bloedsuikerspiegel verhoogt, waardoor de speekselproductie afneemt en de mondholte vatbaarder wordt voor bacteriële infecties. Als gevolg hiervan kan er tandplak ontstaan, wat kan leiden tot tandvleesontstekingen en zelfs tandverlies. Het is daarom belangrijk, dat mensen met diabetes extra aandacht besteden aan hun mondgezondheid, door regelmatig tandartsbezoeken, een goede mondhygiëne en een gezond voedingspatroon.
Hoe kan diabetes behandeld worden?
Een complexe aandoening als diabetes moet in veel gevallen behandeld worden vanuit de multidisciplinaire ketenzorg, zeker als er nog andere kwalen bijkomen. Dit houdt in dat verschillende zorgverleners, zoals huisartsen, diëtisten, diabetesverpleegkundigen en specialisten, samenwerken om u zo goed mogelijk te behandelen en te begeleiden. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar de medische aspecten, maar ook naar de psychologische en sociale factoren. Door deze samenwerking kan de zorg beter op elkaar worden afgestemd en kan er een op maat gemaakt behandelplan worden opgesteld. Dit behandelplan kan bestaan uit medicatie, lichaamsbeweging, een gezond dieet en eventueel insuline-injecties.
Hypoglykemie
Bij diabetesbehandeling kunnen patiënten last krijgen van hypoglykemie, ook bekend als een hypo, waarbij de bloedsuikerspiegel te laag is. Symptomen zijn honger, zweten, beven, hoofdpijn, prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en abnormaal gedrag. In ernstige gevallen kunnen epileptische aanvallen optreden. Bij een hypo zonder diabetes is medische hulp nodig vanwege mogelijke onderliggende gezondheidsproblemen. Bij een hypo moeten snelwerkende koolhydraten worden geconsumeerd, zoals glucose gel of suikerhoudende dranken. Wacht 15-20 minuten en zoek medische hulp als symptomen niet verbeteren.
Kan een diabetes challenge mij helpen?
Een diabetes challenge kan zeker helpen om meer bewustwording te creëren rondom diabetes en om een gezonde levensstijl te promoten. Bij zo’n challenge gaat u gedurende een bepaalde periode de uitdaging aan om gezonder te leven en beter om te gaan met diabetes. Hierbij kunt u denken aan het verbeteren van uw dieet, het verhogen van lichaamsbeweging en het beter monitoren van uw bloedsuikerspiegel. Een challenge kan u helpen om meer inzicht te krijgen in uw eigen gezondheid en om concrete doelen te stellen om deze te verbeteren. Daarnaast kunt u hierdoor in contact komen met lotgenoten en deskundigen op het gebied van diabetes, wat weer kan bijdragen aan meer kennis en motivatie om gezonder te leven.
Hoe kan een diëtist mij helpen bij met het tegengaan van diabetes?
Een diëtist kan een belangrijke rol spelen bij het tegengaan van effecten van diabetes. Een gezond dieet is essentieel bij het beheersen van de bloedsuikerspiegel en het verminderen van de risico’s op complicaties. Een diëtist kan samen met u een op maat gemaakt voedingsplan opstellen, rekening houdend met uw persoonlijke situatie en voorkeuren. Hierbij zal de diëtist u advies geven over welke voedingsmiddelen u het beste wel en niet kunt eten, hoeveel koolhydraten u per dag binnenkrijgt en hoe u gezonde maaltijden kunt bereiden.
Daarnaast kan de diëtist u helpen om inzicht te krijgen in uw eetpatroon en om dit te verbeteren, zodat u beter in staat bent om gezonde keuzes te maken en uw bloedsuikerspiegel beter te beheersen. Door samen te werken met een diëtist kan u dus niet alleen uw diabetes beter onder controle houden, maar ook werken aan een gezondere levensstijl voor de lange termijn. Maak vandaag nog een afspraak en ontdek hoe diabetes effectief tegengegaan kan worden. Neem de eerste stap naar het oplossen van diabetes en een betere kwaliteit van leven!
Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit.