Diabetes 

Diabetes treft miljoenen mensen wereldwijd. Het is een chronische aandoening waarbij het lichaam niet (meer) in staat is om suiker (glucose) op de juiste manier te verwerken. De aandoening verhoogt het risico op hart- en vaatziekten, nieraandoeningen en andere levensbedreigende complicaties.

Gelukkig kunnen deze risico’s worden verminderd door tijdig de diagnose te stellen en een gezonde levensstijl aan te nemen. Met de juiste behandeling en ondersteuning kan men een gezond en actief leven leiden. Een diëtist kan hierbij van grote waarde zijn door het opstellen van een persoonlijk dieetplan.

Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:

• Hoe vaak komt diabetes voor in Nederland?
• Wat is diabetes mellitus?
• Hoe krijgt u diabetes?
• Hoe kan diabetes behandeld worden?
• Hoe kan een diëtist mij helpen bij met het tegengaan van diabetes?

90% van de 1,2 miljoen diabetici lijdt aan diabetes type 2. De hoeveelheid mensen met diabetes type 2 zal aanzienlijk gaan stijgen tot 2040. Dit komt door ouderdom, maar ook zeker door leefstijl.

Zwangerschapsdiabetes

Zwangerschapsdiabetes (zie gelinkt artikel) komt tegenwoordig vaker voor dan vroeger, dit lijkt gerelateerd aan de stijgende leeftijd waarop vrouwen zwanger worden. Het risico op zwangerschapsdiabetes stijgt met de leeftijd. In 2015 had 1 op 20 vrouwen zwangerschapsdiabetes, in 2019 was dat al 1 op 14.

Wat is diabetes mellitus?

Diabetes mellitus (dm), oftewel suikerziekte, is een aandoening waarbij het lichaam de bloedsuikerspiegel niet goed kan reguleren. Het is een complexe aandoening die kan leiden tot ernstige complicaties zoals hart- en vaatziekten, nierproblemen en blindheid. Daarom is het belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de symptomen (i.e. “wat zijn de eerste symptomen van suikerziekte?”) en dat de bloedsuikerspiegel regelmatig gecontroleerd wordt.

Wat is diabetes type 1?

Diabetes type 1 is een auto-immuunziekte waarbij het immuunsysteem de cellen aanvalt die insuline aanmaken in de alvleesklier. Hierdoor wordt er te weinig of helemaal geen insuline meer geproduceerd, waardoor het lichaam de glucose niet goed kan verwerken. Dit leidt tot een ophoping van glucose in het bloed (“suiker te hoog”), wat kan leiden tot ernstige complicaties als het niet goed wordt behandeld.

Vooral jonge mensen met diabetes type 1

Type 1 treft vooral jonge mensen en het is een complexe aandoening, die veel aandacht en zorg vereist. Patiënten met deze ziekte moeten hun bloedsuikerspiegel regelmatig controleren, insuline injecteren en een gezonde levensstijl aanhouden om hun  gezondheid te behouden.

2-4-6 regel voor controle bloedsuikerspiegel en insuline injectie

De cijfers geven aan hoe vaak u uw bloedsuikerspiegel moet controleren en insuline moet injecteren. Het is een intensieve en levenslange taak om uw diabetes onder controle te houden. Dit gaat volgens de 246 regel diabetes; “2” betekent elke 2 uur glucose meten en eventueel kortwerkende insuline toedienen. Bij “4” snelwerkende insuline bij glucose tussen 15-20, en bij “6” boven 20. Kortom: elke dag, meerdere keren per dag.

Wat is diabetes type 2?

Diabetes type 2 is een aandoening waarbij het lichaam niet meer goed reageert op insuline of er niet genoeg van produceert. Hierdoor wordt glucose niet goed opgenomen in de lichaamscellen en blijft het in het bloed circuleren. Dit kan leiden tot ernstige gezondheidsproblemen, zoals hart- en vaatziekten, nierziekten en blindheid. Deze vorm wordt vaak veroorzaakt door een ongezonde levensstijl, zoals een ongezond voedingspatroon en te weinig lichaamsbeweging.

Vooral 40+ met diabetes type 2

De ziekte komt vooral voor bij mensen ouder dan 40 jaar, maar door een toename van overgewicht en obesitas wordt het steeds vaker bij jongere mensen vastgesteld. Behandeling van diabetes type 2 omvat vaak een combinatie van medicatie, lichaamsbeweging en een gezond dieet, en soms ook insuline-injecties.

Wat zijn de verschillen tussen metabolisch syndroom, prediabetes en insuline resistentie?

In de media worden bovenstaande termen door elkaar gebruikt om de voorfase, het voorstadium van diabetes type 2 aan te duiden, maar klinisch gezien, zijn er behoorlijke verschillen. 

Insulineresistentie

Ook wel hyperinsulinemie, deze conditie ontstaat wanneer de cellen in je lichaam minder gevoelig worden voor insuline, waardoor de effectiviteit van insuline afneemt. Hierdoor stijgt je bloedsuikerspiegel, wat een ongezonde situatie is. Na verloop van tijd kan insulineresistentie leiden tot de ontwikkeling van diabetes type 2. Insulineresistentie is het typerende kenmerk van de conditie prediabetes.

Prediabetes

Prediabetes vertegenwoordigt het vroege stadium van diabetes type 2, waarin het lichaam al minder efficiënt reageert op insuline. Dit resulteert in een verminderde capaciteit van het lichaam om bloedsuiker te verwerken.

Metabool syndroom

Het metabool syndroom omvat een reeks symptomen, die verband houden met de stofwisseling. Het bestaat uit een combinatie van verhoogd cholesterolgehalte, hoge bloeddruk, overgewicht (vooral rond de buik) en een hoge bloedsuikerspiegel. Met name mannen worden getroffen door dit syndroom.

Het metabool syndroom brengt aanzienlijk risico met zich mee op het ontwikkelen van hartaanvallen en beroertes. In geval van metabool syndroom kunnen er insulineresistentie en dus ook prediabetes ontstaan. 

Hoe krijgt u diabetes?

Er zijn verschillende factoren die bijdragen aan het ontstaan van diabetes.

• Type 1 wordt veroorzaakt door een autoimmuunreactie waarbij het lichaam de cellen die insuline produceren aanvalt en vernietigt. De oorzaak van deze reactie is veel onderzocht, maar toch nog onbekend.
• Type 2 wordt voornamelijk veroorzaakt door een combinatie van genetische aanleg en levensstijlfactoren, zoals overgewicht, weinig lichaamsbeweging en een ongezond voedingspatroon. 

Andere genoemde redenen voor de ontwikkeling van diabetes zijn; medicatie, hormonale aandoeningen of een infectieziekte.

Hoewel deze aandoening niet altijd te voorkomen is, kunnen we wel de risicofactoren verminderen door een gezonde levensstijl aan te nemen en regelmatig onze bloedsuikerspiegel te laten controleren.

Wat zijn veelvoorkomende symptomen van diabetes?

De meest voorkomende symptomen zijn:

• Frequent plassen (en vervolgens witte suikervlekken in ondergoed, gedroogde druppels glucoseverzadigde urine) 
• Droge mond
• Overmatige dorst
• Wazig zicht
• Gewichtsverlies
• Vermoeidheid, lusteloosheid
• Jeuk
• Slecht genezende wondjes optreden (vooral bij de voeten)
• Steenpuisten
  
• Rode vlekken op benen

Welke invloed heeft diabetes op de mondgezondheid?

Diabetes kan een grote invloed hebben op de mondgezondheid. Patiënten hebben een verhoogd risico op tandvleesontstekingen, tandbederf en andere mondproblemen. Dit komt doordat diabetes de bloedsuikerspiegel verhoogt, waardoor de speekselproductie afneemt en de mondholte vatbaarder wordt voor bacteriële infecties.

Meer aandacht voor mondhygiëne

Als gevolg hiervan kan er tandplak ontstaan, wat kan leiden tot tandvleesontstekingen en zelfs tandverlies. Het is daarom belangrijk, dat mensen met diabetes extra aandacht besteden aan hun mondgezondheid, door regelmatig tandartsbezoeken, een goede mondhygiëne en een gezond voedingspatroon.

Wanneer heeft u volgens de officiële normen diabetes?

Dat moet vastgesteld worden met een bloedsuikerwaardetest. De waarden staan hieronder:

Hypoglykemie

Bij diabetesbehandeling kunnen patiënten last krijgen van hypoglykemie, ook bekend als een hypo, waarbij de bloedsuikerspiegel te laag is. Symptomen zijn;

• Honger
• Onbehaaglijk gevoel
• Duizeligheid
• Zweten
• Beven
• Hoofdpijn
• Onduidelijke spraak
• Jeuken van lippen en handen
• Rusteloosheid, prikkelbaarheid, stemmingswisselingen en abnormaal gedrag (agressie, 
• In ernstige gevallen kunnen convulsies of epileptische aanvallen optreden.

Bij een hypo zonder diabetes is medische hulp nodig vanwege mogelijke onderliggende gezondheidsproblemen. Bij een hypo moeten snelwerkende koolhydraten worden geconsumeerd, zoals glucosetabletten, glucose gel, suikerklontjes, snoepjes of suikerhoudende dranken. Wacht 15-20 minuten, maar zoek wel medische hulp als de symptomen niet verbeteren.

Licht ook uw intimi en naasten in, zodat ze de symptomen kunnen herkennen en u van iets zoets kunnen voorzien, ten tijde van ene aanval.

Hypoglykemie zonder diabetes

Er zijn overigens andere oorzaken van hypoglykemie zonder diabetes. Denk aan te weinig eten of langdurige, intensieve lichamelijke inspanning. Andere bijzondere factoren, zoals alcoholmisbruik, medicijnen en vasten kunnen ook tot een “hypo” leiden.

Kan een Diabetes Challenge mij helpen?

Een diabetes challenge kan zeker helpen om meer bewustwording te creëren rondom diabetes en om een gezonde levensstijl te promoten. Bij zo’n challenge gaat u gedurende een bepaalde periode de uitdaging aan om gezonder te leven en beter om te gaan met diabetes. Hierbij kunt u denken aan het verbeteren van uw dieet, het verhogen van lichaamsbeweging en het beter monitoren van uw bloedsuikerspiegel.

Gedeelde ervaringen

Een challenge kan u helpen om meer inzicht te krijgen in uw eigen gezondheid en om concrete doelen te stellen om deze te verbeteren. Daarnaast kunt u hierdoor in contact komen met lotgenoten en deskundigen op het gebied van diabetes, wat weer kan bijdragen aan meer kennis en motivatie om gezonder te leven.

Hoe kan een diëtist mij helpen bij met het tegengaan van diabetes?

Een diëtist kan een belangrijke rol spelen bij het tegengaan van effecten van diabetes. Een gezond dieet is essentieel bij het beheersen van de bloedsuikerspiegel en het verminderen van de risico’s op complicaties.

Op maat gemaakt voedingsplan

Een diëtist kan samen met u een op maat gemaakt voedingsplan opstellen, rekening houdend met uw persoonlijke situatie en voorkeuren. Hierbij zal de diëtist u advies geven over welke voedingsmiddelen u het beste wel en niet kunt eten, hoeveel koolhydraten u per dag binnenkrijgt en hoe u gezonde maaltijden kunt bereiden. 

Inzicht eetpatroon

Daarnaast kan de diëtist u helpen om inzicht te krijgen in uw eetpatroon en om dit te verbeteren, zodat u beter in staat bent om gezonde keuzes te maken en uw bloedsuikerspiegel beter te beheersen.

Door samen te werken met een diëtist kan u dus niet alleen uw diabetes beter onder controle houden, maar ook werken aan een gezondere levensstijl voor de lange termijn. Maak vandaag nog een afspraak om uw diabetes effectief tegen te gaan.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!