Cardiovasculair Risicomanagement (CVRM)
De nadruk bij behandelingen en medicatie ligt steeds vaker op het voorkomen van ziektes en aandoeningen in plaats van het genezen ervan. Een goed voorbeeld van een medische sector waarbij de nadruk steeds meer ligt op het voorkomen van aandoeningen is bij hart- en vaatziekten. Dit staat ook wel bekend als cardiovasculair risicomanagement, ofwel CVRM.
Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:
- Wat is de prevalentie?
- Wat is hartfalen?
- Wat zijn symptomen van hartfalen?
- Wat zijn de risicofactoren voor hart- en vaatziekten?
- Richtlijnen Federatie Medische Specialisten
- Wat is de relatie van CVRM met te hoog cholesterol
- In hoeverre zijn hart- en vaatziekten met voeding te voorkomen?
Wat is de prevalentie?
Bij cardiovasculair risicomanagement ligt de focus op het voorkomen van hart- en vaatziekten bij mensen, die een verhoogd risico lopen. Bekende aandoeningen zijn een hartinfarct, hartfalen, herseninfarct, aneurysma, hartkramp (angina pectoris) of aderverkalking. De reden van de verhoogde focus op cardiovasculair risicomanagement is het feit dat momenteel een op de drie Nederlanders sterft aan de gevolgen van hart- en vaatziekten. In 2020 waren dat er nog zo’n 168000 per jaar.
Wat is hartfalen?
Een van de belangrijkste problemen bij hart- en vaatziekten is hartfalen. In dat geval wordt er te weinig bloed van het hart naar de organen gepompt. Dit hangt nauw samen met vernauwde aderen, een slechte gezondheid, roken of vette voeding. Ondanks dat er veel aandacht voor is, is het de belangrijkste doodsoorzaak, daar er jaarlijks wereldwijd meer dan 16 miljoen mensen sterven aan de gevolgen van hartfalen. In Nederland waren hart- en vaatziekten doodsoorzaak nummer 2, na kanker en er stierven, sinds 2020 zo’n 168000 mensen per jaar aan.
Wat zijn symptomen van hartfalen?
Hartfalen kunnen over het algemeen herkend worden aan een aantal symptomen, waaronder vermoeidheid, benauwdheid of vochtophoping. Het is geen probleem om voor hartfalen behandeld te worden in Nederland, maar het is wel zaak om er op tijd bij te zijn. Met de juiste behandeling kan het proces namelijk vertraagd of zelfs gestopt worden.
Wat zijn de risicofactoren voor hart- en vaatziekten?
Mensen met een verhoogd risico op hartfalen, ook wel bekend als decompensatio cordis, voldoen vaak aan een zogenaamd risicoprofiel. Daarmee hebben zij een levensstijl of zijn zij erfelijk belast met risicofactoren, die de kans op hart- en vaatziekten doen toenemen. Enkele risicofactoren zijn:
- Hoog cholesterol
- Overgewicht
- Roken
- Ongezonde voeding
- Te weinig lichaamsbeweging
- Hoge leeftijd
- Hoge bloeddruk
- Erfelijke factoren
- Diabetes
Deze risicofactoren kunnen allerlei gezondheidsklachten tot gevolg hebben. In sommige gevallen kunnen de risicofactoren elkaar zelfs versterken, wat het geval is bij ongezonde voeding en te weinig lichaamsbeweging. Deze risicofactoren heeft u zelf in de hand en het aanpakken van deze risicofactoren kunnen veel gezondheidsvoordelen opleveren.
Roken
Uit onderzoek blijkt zelfs dat roken de meeste invloed heeft op het verhogen van de kans op hart- en vaatziekten. Roken is een risicofactor voor hart- en vaatziekten omdat de chemicaliën in tabaksrook de bloedvaten kunnen beschadigen en ontstekingen veroorzaken, wat leidt tot vernauwing en verharding van de bloedvaten. Dit verhoogt de kans op de vorming van plaque in de bloedvaten, wat de bloedstroom belemmert en het risico op hartaanvallen en beroertes vergroot. Deze risicofactoren heeft u zelf in de hand en het aanpakken van deze risicofactoren kunnen veel gezondheidsvoordelen opleveren.
Hoge bloeddruk
Hypertensie, zorgt ervoor dat de bloedvaten in het lichaam vernauwen en harder moeten werken om bloed rond te pompen. Dit verhoogt de druk op de wanden van de bloedvaten, wat kan leiden tot beschadigingen en ontstekingen. Langdurige hoge bloeddruk kan de bloedvaten verharden en vernauwen, waardoor de bloedstroom wordt belemmerd. Dit verhoogt het risico op het ontwikkelen van hart- en vaatziekten, zoals hartaanvallen, beroertes, en hartfalen.
Bloeddruk waarden tabel
| Bloeddruk Categorie | Bovendruk (Systolisch) | Onderdruk (Diastolisch) | Commentaar |
|---|---|---|---|
| Normaal | 120 – 129 mmHg | 80 – 84 mmHg | Meet jaarlijks je bloeddruk vanaf 40 jaar om te controleren of deze normaal blijft. |
| Hoognormaal | 130 – 139 mmHg | 85 – 89 mmHg | Meet jaarlijks je bloeddruk vanaf 40 jaar om te controleren of deze niet verder stijgt. Overleg met je arts als dat het geval is. |
| Licht verhoogd | 140 – 159 mmHg | 90 – 99 mmHg | Controleer je bloeddruk regelmatig en bespreek de resultaten met je arts. |
| Matig verhoogd | 160 – 179 mmHg | 100 – 109 mmHg | Controleer je bloeddruk regelmatig en bespreek de resultaten met je arts. |
| Ernstig verhoogd | > 180 mmHg | > 110 mmHg | Neem onmiddellijk contact op met een arts. |
Rust hartslag tabel
Rust hartslag bij kinderen:
| Leeftijdscategorie | Hartslag in rust (slagen per minuut) |
|---|---|
| Jonger dan 1 jaar | 105 – 160 |
| 1 – 2 jaar | 100 – 150 |
| 2 – 5 jaar | 95 – 140 |
| 5 – 12 jaar | 80 – 120 |
| Ouder dan 12 jaar | 60 – 100 |
Rust hartslag bij mannen:
| Leeftijdsgroepen | 18 – 25 | 26 – 35 | 36 – 45 | 46 – 55 | 56 – 65 | 65+ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Uitstekend | 49 – 55 | 49 – 54 | 50 – 56 | 50 – 57 | 51 – 56 | 50 – 55 |
| Goed | 56 – 61 | 55 – 61 | 57 – 62 | 58 – 63 | 57 – 61 | 56 – 61 |
| Bovengemiddeld | 62 – 65 | 62 – 65 | 63 – 66 | 64 – 67 | 62 – 67 | 62 – 65 |
| Gemiddeld | 66 – 69 | 66 – 70 | 67 – 70 | 68 – 71 | 68 – 71 | 66 – 69 |
| Beneden het gemiddelde | 70 – 73 | 71 – 74 | 71 – 75 | 72 – 76 | 72 – 75 | 70 – 73 |
| Slecht | 74 – 81 | 75 – 81 | 76 – 82 | 77 – 83 | 76 – 81 | 74 – 79 |
| 82+ | 82+ | 83+ | 84+ | 82+ | 80+ |
Deze tabel geeft de aanbevolen hartslagbereiken voor mannen op basis van verschillende leeftijdscategorieën en conditieniveaus, waarbij de leeftijdsgroepen horizontaal zijn geplaatst.
Rust hartslag vrouwen:
| Leeftijdsgroepen | 18 – 25 | 26 – 35 | 36 – 45 | 46 – 55 | 56 – 65 | 65+ |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Atleet | 54 – 60 | 54 – 59 | 54 – 59 | 54 – 60 | 54 – 59 | 54 – 59 |
| Uitstekend | 61 – 65 | 60 – 64 | 60 – 64 | 61 – 65 | 60 – 64 | 60 – 64 |
| Goed | 66 – 69 | 65 – 68 | 65 – 69 | 66 – 69 | 65 – 68 | 65 – 68 |
| Boven gemiddeld | 70 – 73 | 69 – 72 | 70 – 73 | 70 – 73 | 69 – 73 | 69 – 72 |
| Gemiddeld | 74 – 78 | 73 – 76 | 74 – 78 | 74 – 77 | 74 – 77 | 73 – 76 |
| Minder dan gemiddeld | 79 – 84 | 77 – 82 | 79 – 84 | 78 – 83 | 78 – 83 | 77 – 84 |
| Zwak | 85+ | 83+ | 85+ | 84+ | 84+ | 84+ |
Deze tabel geeft de aanbevolen hartslagbereiken voor vrouwen op basis van verschillende leeftijdscategorieën en conditieniveaus, waarbij de leeftijdsgroepen horizontaal zijn geplaatst.
Erferlijkheid
Ook door erfelijkheid en een hogere leeftijd kan de kans op hart- en vaatziekten toenemen. Dit is een risicofactor die moeilijker tegen te gaan is, maar die u wel kunt bestrijden door meer nadruk te leggen op gezonde voeding, voldoende beweging en de juiste voedingsstoffen.
Richtlijnen Federatie Medische Specialisten
De Federatie Medische Specialisten heeft speciaal voor de NGH CVRM richtlijnen opgesteld. Hoewel het voldoen aan deze richtlijnen geen garantie is, kunt u hiermee uw cholesterol verlagen en daarmee de kans op hart- en vaatziekten verlagen. Denk daarbij aan:
- Dagelijks voldoende groente, bijvoorbeeld 250 gram groente en 200 gram fruit;
- Dagelijks volkorenproducten;
- Niet meer dan één glas alcohol per dag;
- Zo min mogelijk suikerhoudende dranken;
- Eet een keer per week vette vis en;
- Beperk de inname van keukenzout.
Wat is de relatie van CVRM met te hoog cholesterol
Bovenstaande voedingsrichtlijnen hebben tevens een positieve invloed op uw cholesterol. Cholesterol is een vetachtige stof die op een natuurlijke wijze in ons lichaam voorkomt. Het wordt enerzijds verkregen door voeding, maar ook onze lever maakt op een natuurlijke manier aan. Deze zorgt er tevens voor, dat er precies genoeg cholesterol aangemaakt wordt.
In de medische wereld wordt er onderscheidt gemaakt tussen LDL-cholesterol, ook wel bekend als de slechte stof, en HDL-cholesterol, het goede soort cholesterol. Waar LDL-cholesterol kan zorgen voor vernauwingen in de slagaders, zorgt HDL-cholesterol juist voor bescherming tegen hart- en vaatziekten. Een laag HDL-cholesterol in combinatie met een hoog LDL-cholesterol is daarom erg ongunstig voor het risico op hart- en vaatziekten.
bloedwaarden in de gaten houden
Een stijgend LDL-cholesterolgehalte kan verschillende oorzaken hebben, waaronder:
- Vetten in de voeding
- Overgewicht
- Erfelijk hoog cholesterol
- Diabetes
- Langzaam werkende schildklier
- Roken
Het is daarom belangrijk om inzicht te krijgen in uw cholesterolgehalte, zodat u hier ook op kunt sturen. Hiervoor kunt u terecht bij uw huisarts. Door middel van een bloed test zal uw cholesterol gemeten worden. Uw huisarts kan u meer vertellen over de (nuchtere) toestand waarin u bloed moet laten prikken en hoe lang van te voeren u niet mag eten of drinken.
Bloedwaardentabellen
Triglyceriden waarden tabel
| Niveau | mmol/l (millimol per liter) | mg/dL (milligram per deciliter) |
|---|---|---|
| Te hoog | > 3,0 | > 115 |
| Hoog | 2,28 – 3,0 | 88 – 115 |
| Voldoende | 1,7 – 2,28 | 66 – 88 |
| Goed | 1,5 – 1,7 | 58 – 66 |
| Optimaal | < 1,5 | < 58 |
Deze tabel geeft de classificaties van cholesterolniveaus op basis van millimol per liter (mmol/l).
Cholesterol waarden tabel (LDL en HDL)
| Cholesterolniveau LDL (mg/dL) | LDL (mmol/l) | Classificatie |
|---|---|---|
| Minder dan 70 | < 1,8 | Te laag |
| 70 – 99 | 1,8 – 2,5 | Optimaal |
| 100 – 129 | 2,6 – 3,3 | Goed |
| 130 – 159 | 3,4 – 4,1 | Hoog |
| 160 – 189 | 4,1 – 4,9 | Te hoog |
| 190 en hoger | > 4,9 | Gevaarlijk hoog |
| Cholesterolniveau HDL (mg/dL) | HDL (mmol/l) | Classificatie |
|---|---|---|
| Minder dan 40 (mannen) | < 1,0 | Slecht |
| Minder dan 50 (vrouwen) | < 1,3 | Slecht |
| 50 – 59 | 1,3 – 1,5 | Beter |
| 60 en hoger | > 1,5 | Goed |
Cholesterol waarden tabel (Totaal)
| Cholesterolniveau (mg/dL) | Cholesterolniveau (mmol/L) | Classificatie |
|---|---|---|
| Minder dan 5,0 | Minder dan 0,13 | Normaal |
| 5,0 – 6,4 | 0,13 – 0,17 | Licht verhoogd |
| 6,5 – 7,9 | 0,17 – 0,21 | Verhoogd |
| Hoger dan 8,0 | Hoger dan 0,21 | Sterk verhoogd |
Deze tabel geeft de cholesterolniveaus weer in zowel mg/dL als mmol/L, samen met de bijbehorende classificaties.
In hoeverre zijn hart- en vaatziekten met voeding te voorkomen?
Een van de belangrijkste focuspunten bij cardiovasculair risicomanagement is het letten op voeding. Ondanks dat de ontworpen richtlijnen CVRM NGH goedgekeurd zijn, worstelen veel personen met een hoog risico op hart- en vaatziekten met de vraag hoe zij hun voedingspatroon op een dusdanige manier kunnen verbeteren dat de kans op hart- en vaatziekten wordt verlaagd.
Als diëtistenpraktijk werk ik op het gebied van CVRM altijd samen met medische verwijzers, zoals huisartsen en medisch specialisten. Voor CVRM is verandering van dieet vrijwel altijd een noodzaak; een diëtist is hiervoor de aangewezen persoon om dat veranderproces te begeleiden.
Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!
