Buikpijn
Iedereen heeft er wel eens last van: buikpijn. In de meeste gevallen trekt het snel weer weg en weet u wat de oorzaak is (eten, ongesteldheid). Wat moet u doen als u vaker buikpijn heeft, of de buikpijn niet meer wegtrekt? Wanneer moet u zich zorgen maken?
Lees dit artikel en kom meer te weten over de verschillende soorten (en oorzaken van) buikpijn.
Dit artikel is opgedeeld in de volgende subsecties:
- Welke organen zitten er in onze buik?
- Veel voorkomende oorzaken van (ongevaarlijke) buikpijn
- Overgevoeligheid voor bepaalde voedingsstoffen
- Wat kan ik doen om de buikpijn of buikkramp te verminderen?
- Wanneer moet ik naar de dokter?
Welke organen zitten er in onze buik?
De buik, ook wel buikholte genoemd, is gevuld met organen. Wanneer u pijn in uw buik hebt, is het handig om te weten welke organen deze pijn veroorzaken. Vrijwel alle organen kunnen direct of indirect een rol spelen bij buikpijn en buikklachten. Hier volgt een opsomming van de buikorganen, en waar u ze kunt vinden:
- Lever
- Galblaas
- Maag
- Dunne darm, dikke darm en endeldarm
- Alvleesklier
- Nieren
- Blaas
- Baarmoeder
Lever
De lever ligt aan de rechterkant van uw lichaam, boven in de buikholte vlak achter de ribben. Diverse leverkwalen, zoals leververvetting, leverontsteking (hepatitis), levercirrose en leverkanker kunnen tot flinke pijnklachten leiden.
Galblaas
De galblaas ligt rechtsboven in de buikholte, tegen de onderkant van de lever aan. In het geval van galstenen kan er heftige buikpijn ontstaan. U zult zich bovendien misselijk voelen en mogelijk last van geelzucht hebben. U moet bij vermoede galblaasklachten zeker een huisarts raadplegen.
Maag
De maag is een rekbaar orgaan dat boven in de buikholte ligt, links van het midden en vlak onder het middenrif. Maagklachten kunnen door voeding, infectie en tal van andere stressoren ontstaan. Een veel voorkomende klacht is brandend maagzuur. Bij ernstige maagklachten moet u zeker een huisarts bezoeken.
Dunne Darm, dikke darm en endeldarm
- Vanuit de maag komt voedsel in de dunne darm terecht. Het duodenum (twaalfvingerige darm) is het de eerste gedeelte van de dunne darm, dat in het verlengde van de maag ligt.
- Dunne darm gaat over in de dikke darm (colon): begin van het colon bevindt zich rechtsonder in de buik, en ligt in een soort boogvorm (een omgekeerde U) in de buikholte.
- Endeldarm: laatste gedeelte van de dikke darm, net boven de sluitspier.
Er zijn tal van voedinggerelateerde klachten, die de darmen kunnen irriteren, zoals obstipatie en diarree. Daarnaast kunnen er allerlei ziektes ontstaan bij de darmen, zoals Crohn, Colitis ulcerosa, PDS, coeliakie en darmkanker. Deze ziektes en aandoeningen kunnen allemaal zeer pijnlijk aanvoelen en tot ernstige klachten leiden.
Langdurige darmklachten moeten eigenlijk altijd onderzocht worden door een medisch specialist.
Alveesklier
De alvleesklier ligt aan de bovenkant tegen de maag, de onderkant ligt tegen de dunne darm. De alvleesklier speelt een belangrijke rol in onze hormoonhuishouding. Bij een ontsteking aan de alvleesklier kan er flinke buikpijn optreden, met uitstraling naar de linkerzij, schouder en rug. Ook hier geldt, altijd een huisarts bezoeken, als uw klachten blijven aanhouden.
Nieren
De nieren hebben de grootte van een vuist en bevinden zich onder de ribben achter in de buikholte. Mensen kunnen weliswaar leven op een nier, maar zeker niet zonder nieren. Nierfalen is een zeer ernstige, en onbehandeld, dodelijke aandoening. Als u klachten heeft, die voldoen
Blaas
De blaas bevindt zich onderaan in de buik, achter het schaambeen. Een niet-geleegde, volle blaas is zo’n beetje de bekendste vorm van buikpijn die mensen hebben. Blaasontstekingen komen ook regelmatig voor en kunnen een zeurend gevoel geven. Ook in dat geval is een bezoek aan de huisarts verstandig, want de ontsteking moet niet doortrekken naar de nierbekken en nieren.
Baarmoeder
De baarmoeder ligt aan de voorkant tegen de blaas aan. Aan de achterkant (de rugzijde) van het lichaam ligt de baarmoeder tegen de endeldarm rectum aan. Tijdens de zwangerschap neemt de baarmoeder uiteraard in grootte toe (als gevolg van de foetus, vruchtwater en placenta) en zal d baarmoeder de andere organen steeds meer opzij drukken. Dit geeft regelmatig onaangename gevoelens, zoals misselijkheid en pijn.
Veel voorkomende oorzaken van (ongevaarlijke) buikpijn
Het hebben van pijn in de buik kan verschillende redenen hebben. Het feit dat iets ongevaarlijk is, wil zeker niet zeggen dat het niet behandeld moet worden of geen problemen geeft.
Stress
Constante stress is slecht voor de mens. Niet alleen put stress ons mentaal uit, zoals lusteloosheid, laag libido, vermoeidheid en gebrek aan concentratie, stress kan ook tot fysieke klachten leiden, zoals spanningshoofdpijn, misselijkheid, hoge bloeddruk en spierpijn.
Ongesteldheid
Menstruatie geeft maandelijks aanleiding tot buikpijn bij vrouwen. De een heeft er uiteraard meer last van dan de ander.
Medicijnen
Het gebruik van bepaalde medicijnen kan ook zorgen voor kramp in de buik of irritatie van het spijsverteringskanaal. Deze bron van buikpijn is te voorkomen door te overleggen met uw arts voor eventueel andere medicijnen of aanvullende medicatie om de pijn te verminderen.
Voedselvergiftiging
Als u vrij snel na het nuttigen van een maaltijd buikkramp krijgt, kan dit het gevolg zijn van het eten van bedorven of niet goed bereid voedsel. In de meeste gevallen resulteert dit in buikkramp en diarree. U kunt er ook van gaan overgeven. In de meeste gevallen trekt de buikkramp snel weg en is ook de eventuele diarree binnen enkele dagen verdwenen.
U kunt ook simpelweg iets gegeten hebben dat net verkeerd is gevallen: te veel, te vet, te kruidig.
Buikgriep
Een buikgriep is het gevolg van een virus. Vaak gaat de buikpijn gepaard met misselijkheid en diarree. Er bestaat geen geneesmiddel tegen buikgriep. Het lichaam moet het virus zelf opruimen. De meeste mensen zijn na één of twee dagen weer op de been. Na vier dagen zijn de klachten verdwenen.
Overgevoeligheid voor bepaalde voedingsstoffen
Sommige mensen zijn overgevoelig voor bepaalde voedingsmiddelen en krijgen daarom buikpijn. Dit zijn de meest voorkomende voedingsmiddelen:
Zuivel
Zuivelproducten zijn melk, en alles wat van melk gemaakt kan worden zoals kaas, kwark, yoghurt en boter. Zuivel is heel voedzaam en een bron van eiwitten en calcium, maar bevat ook lactose. 15% van de Nederlanders kan dit melksuiker niet goed afbreken. In dit geval is er sprake van lactose intolerantie, wat kan zorgen voor een opgeblazen gevoel, buikpijn, winderigheid en diarree.
Peulvruchten & Kool
Bonen en linzen bevatten veel eiwitten, koolhydraten, vezels en verschillende vitamines en mineralen. Broccoli, bloemkool, witte kool en spruitjes zijn heel gezond en bevatten veel voedingsstoffen. Sommige mensen krijgen na het eten hiervan een opgeblazen gevoel en buikpijn.
Koolzuurhoudende dranken
Frisdranken en bier bevatten kooldioxide. Dit zorgt voor de bubbels. Een deel van dit gas kan in uw spijsverteringssysteem blijven hangen wat voor buikpijn kan zorgen.
Zoetstoffen
Suikervervangers bevatten stoffen als xylitol, sorbitol of mannitol. Het nadeel van deze stoffen is dat ze u een opgeblazen gevoel of buikpijn kunnen geven. Zoetstoffen met erythritol of stevia zijn vaak beter te verteren.
Gluten
Gluten komen voor in de meeste broodsoorten, pasta’s, tortilla’s, pizza’s, cake, koek, pannenkoeken en nog veel meer. Als u coeliakie of een glutenallergie hebt, kunnen deze producten voor ernstige spijsverteringsproblemen zorgen.
Wat kan ik doen om de buikpijn of buikkramp te verminderen?
Er zijn diverse dingen die u kunt tegen buikpijn, die niet veel moeite kosten, maar de last wel kunnen verlichten.
- Als u last heeft van een opgeblazen gevoel, winderigheid en buikkramp door te veel of te vet te eten kunt u het beste een half uurtje gaan bewegen. Maak een frisse wandeling of pak de fiets.
- Het is belangrijk dat u voldoende blijft drinken. Drink minimaal 2 liter vocht per dag; lauw water, slappe thee, ORS of zelfs een blikje (gewone, geen diet) cola kunnen helpen.
- Eet op vaste tijden.
- Neem de tijd om te eten.
- Eet kleine porties, niet teveel tegelijk
- Eet lichte (licht verteerbare) maaltijden, met veel fruit, groente en volkorenbrood.
Wanneer moet u naar de dokter?
Bel direct uw huisarts of de huisartsenpost bij 1 of meer van deze punten:
- als u koorts heeft
- als u zwanger bent
- als er bijkomende problemen ontstaan, zoals misselijkheid, zweten en het gevoel flauw te vallen
- als de buikpijn steeds erger wordt
- heftige pijn bovenin uw buik waarbij u niet stil kunt blijven zitten
- als de buikpijn na enkele dagen niet weg gaat
- als u bloed of slijm bij uw ontlasting heeft
- als u veel vaker poept dan normaal en de poep er anders uitziet (gelig, zwart, harde keutels of juist dun en waterig, sterk ruikend)
- als u niet meer kunt plassen terwijl u wel nodig moet of pijn heeft tijdens het plassen
- als de pijn onderin de buik zit, met pijn bij het plassen en vaak moet plassen
In de meeste gevallen zijn de klachten snel te verhelpen met medicijnen of een bezoekje aan de diëtist, maar het kan ook zijn dat uw klachten veroorzaakt worden door bijvoorbeeld blindedarm- of blaasontsteking, allergie, nierstenen of darmkanker. Heeft u last van bovenstaande klachten? Wacht dan niet te lang met het bezoek aan de dokter.
Wanneer u al bij een specialist onder behandeling bent of medicijnen slikt, dient u dit direct te melden.
Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!