Bloedarmoede
Ongeveer 12,5% van de Nederlandse bevolking heeft last van bloedarmoede. Wereldwijd gezien is dit percentage bijna dubbel zo hoog, namelijk 24,8%. We spreken al snel over bijna 1.5 miljard mensen. Voelt u zich futloos, draaierig en ontbreekt het u aan energie? Heeft u last van ijzertekort? W ilt u meer te weten komen over deze medische aandoening? Dit artikel tracht u op de hoogte te brengen.
Het artikel is verdeeld in de volgende subsecties:
- Wat is bloedarmoede?
- Wat zijn de oorzaken van bloedarmoede?
- Symptomen van bloedarmoede
- Medische hulp vragen
Wat is bloedarmoede?
Bij bloedarmoede (anemie) is er sprake van te weinig of niet goed werkende rode bloedcellen. Hierdoor kan een tekort van het eiwit hemoglobine ontstaan, wat ook ijzer bevat. Zowel hemoglobine als ijzer zijn nodig voor het transport van zuurstof door ons lichaam. In de meeste gevallen is dit tekort tijdelijk, maar soms is er sprake van een chronisch tekort aan ijzer of vitamine B12. Er zijn ook mensen met een erfelijke vorm van anemie.
Wat zijn de oorzaken van bloedarmoede
Er zijn verschillende oorzaken van bloedarmoede. Heel veel mensen denken bij bloedarmoede meteen aan een ijzertekort, maar anemie kan ook andere oorzaken hebben. Hier volgt een opsomming van de verschillende oorzaken die kunnen leiden tot de diagnose bloedarmoede.
IJzertekort
IJzertekort is de meest voorkomende oorzaak van bloedarmoede en komt voor in alle leeftijden. Het is een wereldwijd gezondheidsprobleem, maar treft voornamelijk de armere bevolkingsgroepen. Vooral kinderen en vrouwen in hun vruchtbare levensfase kunnen last ondervinden van ijzertekort. Uit de laatste onderzoeken is gebleken dat één op de tien peuters en één op de vijftig tieners er last van heeft. Ook blijkt dat vrouwen met een sterke menstruatie meer kans hebben op een tekort aan ijzer dan vrouwen die vrij licht menstrueren. Een test voor ijzerwaarden (ferritine) in het bloed wordt vrijwel altijd geregeld via de huisarts.
Ferritinewaarden bloed
Hier is de tabel met ferritinewaarden voor mannen en vrouwen, zowel in microgram/liter (µg/liter) als millimol per liter (mmol/l)
| Geslacht | Minimumwaarde (µg/liter) | Maximumwaarde (µg/liter) | Minimumwaarde (mmol/liter) | Maximumwaarde (mmol/liter) |
|---|---|---|---|---|
| Mannen | 25 | 250 | 0,557 mmol/liter | 5,57 mmol/liter |
| Vrouwen | 20 | 100 | 0,445 mmol/liter | 2,23 mmol/liter |
De waarden zijn omgezet van microgram per liter (µg/l) naar millimol per liter (mmol/l). Wie te laag of te hoog zit, moet medicijnen of leefstijlaanpassingen overwegen.
Let wel: de normen voor ferritinewaarden zijn anders voor kinderen en babies.
Tijdens de zwangerschap
Tijdens de zwangerschap maakt het lichaam van de vrouw meer bloed aan. Daarom heet het vrouwelijke lichaam ook meer ijzer nodig. Naar schatting heeft één op de zes tot tien zwangere vrouwen in Nederland ijzertekort. Dit is de reden dat veel vrouwen tijdens de zwangerschap ijzertabletten voorgeschreven krijgen.
Chronische en acute ziekten
Bepaalde ziekten veroorzaken of gaan gepaard met anemie hierbij. Denk bijvoorbeeld aan auto-immuunaandoeningen en chronische infecties. Dit soort ziektes verstoren de stofwisseling in het lichaam, waardoor een tekort aan ijzer kan ontstaan. In zeldzame gevallen gaat het om een erfelijke aandoening, zoals sikkelcelanemie of thalassemie. Deze erfelijke vormen van bloedarmoede worden ook wel hemoglobinopathieën genoemd.
Kankerpatienten
Mensen met kanker hebben vaak last van en ijzertekort. Vooral mensen die lijden aan leukemie en Hodgkin-Lymfoon. Daarbij remt chemotherapie de aanmaak van bloedcellen, waardoor ook bloedarmoede kan ontstaan.
Na veel bloedverlies
Mensen die ernstige anemie hebben als gevolg van een trauma worden vaak behandeld met één of meerdere bloedtransfusies. Zo ontvangen ze extra rode bloedcellen om de tekorten aan te vullen. Na een bloedtransfusie met gezonde rode bloedcellen is het lichaam meestal beter in staat om het zuurstof door het lichaam te transporteren. IJzertekort kan ook ontstaan wanneer iemand te snel achter elkaar bloed doneert. Daarom is het standaard dat voor elke donatie de Hb-waarde gecontroleerd. Dit gebeurt meestal met een simpel vingerprikje.
Vitamine B12-tekort
Vitamine B12 is belangrijk bij de aanmaak van rode bloedcellen, het aanmaken van DNA, en als voeding voor het zenuwstelsel. Net als ijzer dienen we voldoende Vitamine B12 binnen te krijgen via ons eten. In de maag wordt de B12 door het maagzuur gefilterd. Vervolgens wordt het in de dunne darm door het bloed opgenomen. Via het bloed wordt de vitamine B12 door ons hele lichaam getransporteerd.
- Door maag- en darmziekten kan het voorkomen dat er te weinig vitamine B12 in het bloed opgenomen wordt. Bij de ziekte van Crohn, colitis ulserosa, of als er een ontsteking van de binnenkant van de maag is, maakt de maag minder maagzuur aan. Hierdoor kan minder vitamine B12 door het bloed opgenomen worden.
- Ook alcoholisten en mensen die geen dierlijke producten eten (vegetariërs en veganisten) hebben een grotere kans op bloedarmoede als gevolg van een tekort aan Vitamine B12.
- Deze medicijnen kunnen ook bijdragen aan het ontstaan van te weinig vitamine B12 in het bloed: maagzuurremmers, zoals omeprazol, metformine (vaak gebruikt door diabetes-patienten) en mensen die te vaak en te veel lachgas gebruiken.
Symptomen van bloedarmoede
Dit zijn de meest voorkomende klachten van mensen die bloedarmoede hebben:
- Vermoeidheid, verzwakt
- Duizeligheid
- Hoofdpijn
- Rusteloze benen
- Bleekheid, gevoel van flauwvallen/flauwtes
- Zweten
- Oorsuizen
- Onregelmatige hartslag
- Kortademigheid, snel hijgen
- Haaruitval
- Slechte concentratie
- Tintelingen in handen en voeten, minder gevoel
- Verstoord evenwichtsgevoel, slechte coördinatie
Medische hulp vragen
Het is belangrijk dat u zich met bloedarmoede-gerelateerde gezondheidsklachten bij uw huisarts meldt. Deze kan een bloedonderzoek aanvragen, en in sommige gevallen zal er ook een kijkonderzoek van de maag en darmen plaatsvinden. De huisarts is het eerste aanspreekpunt voor medische problemen. Maak pas een afspraak bij de diëtist nadat u bij de huisarts bent geweest.
Wat kan de diëtist voor u betekenen?
Een gezond, evenwichtig en vezelrijk dieet is erg belangrijk. Omdat zowel ijzer als vitamine B12 ook on ons voedsel voorkomt, vindt er vaak een verwijzing naar de diëtist plaats. Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten, zoals vlees, vis, melk, boter, kwark, yoghurt, kaas en eieren. IJzer kan gevonden worden in rood vlees, vis, gevogelte, bonen, groene groenten, volkoren brood en noten.
Behalve producten die veel ijzer of vitamine B12 bevatten, zijn er nog andere zaken waar je op dient te letten. Zo bevordert vitamine C de opname van ijzer, en zijn producten met die veel B12 bevatten niet goed voor mensen die lactose intolerant zijn. De diëtist zal bepalen wat voor u het beste behandelplan is. Soms zal een dieet ondersteund worden met medicatie. Te weinig vitamine B12 kan aangevuld worden met een dagelijkse vitaminepil. Mocht het om een of andere reden niet mogelijk zijn om een pil in te nemen dan kan de B12 ook met een injectie ingespoten worden. Een tekort aan ijzer kan in de meeste gevallen opgelost worden door een verandering in het voedingspatroon. Mocht dit niet of onvoldoende helpen dan kunnen ijzersupplementen een oplossing bieden.
Neem vandaag nog contact op
Heeft u last van duizeligheid, verminderde energie, oorsuizen of andere gezondheidsklachten? Loop er niet te lang mee rond! Bel onze praktijk en vraag om een vrijblijvend telefonisch consult of maak een afspraak met de diëtist.
Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!
