Bewerkt voedsel

Bewerkt voedsel ondergaat vaak verschillende processen, zoals malen en inblikken, wat de natuurlijke staat van het voedsel verandert. Bewerkte voeding kan als ongezond worden beschouwd, vanwege toegevoegde conserveermiddelen en andere ingrediënten. Ultra-bewerkt voedsel, zoals snacks en kant-en-klare maaltijden, bevatten vaak een hoge mate van verwerking en toevoegingen.

Dit essay is verdeeld in de volgende subsecties:

• Wat is bewerkt voedsel?
• Ultrabewerkt voedsel
• De gezondheidsrisico’s van ultrabewerkt voedsel
• Gezond eten

Wat is “bewerkt” voedsel?

Bijna al het eten dat u tegenwoordig bij de supermarkt koopt, is op een of andere manier bewerkt. Praktisch elke handeling maakt van voedsel bewerkt voedsel: wassen, schoonmaken, malen, snijden, hakken, verhitten, pasteuriseren, blancheren, koken, inblikken, invriezen, drogen, mengen en verpakken. Tijdens het bewerken van het voedsel worden conserveermiddelen, suikers, zouten en chemicaliën toegevoegd.

In de meeste gevallen wordt dit gedaan om de smaak, textuur en houdbaarheid te verbeteren, maar ook om het voor ons allen gemakkelijker te maken om het product te gebruiken.  

Waarom wordt voedsel bewerkt?

Bewerkt voedsel is niet per definitie ongezond of slecht. Sommige bewerkingen zijn zelfs noodzakelijk. Bewerkingen zoals versnijden, invriezen, koken, pasteuriseren en fermenteren zorgen er bijvoorbeeld voor dat we de producten langer kunnen bewaren, beter kunnen verteren en gemakkelijker te gebruiken zijn. Enkele voorbeelden van gezonde bewerkte producten zijn volkoren brood (van de bakker), diepvriesgroenten, yoghurt, of vleeswaren van de ambachtelijke slager.

Ultra bewerkt voedsel

Met ultra bewerkt voedsel worden gebruiksklare, industrieel bereide voedingsmiddelen en dranken bedoeld, die zijn gemaakt van verschillende ingrediënten. Vaak gaat het om om calorierijke producten die weinig of geen nuttige voedingsstoffen zoals vezels, vitaminen en mineralen bevatten. Denk hierbij aan ontbijtgranen, proteïnerepen, frisdrank, kant-en-klaar maaltijden, snoep, snacks en fastfood, maar ook vleesvervangers en andere samengestelde producten. 

Ook biologisch kan ultrabewerkt zijn!

De meeste mensen weten dat hotdogs, donuts, koekjes, kroketten, hamburgers en ander fastfood niet gezond zijn. Het lastige is dat sommige producten wél gezond lijken of worden geadverteerd als gezond, maar dit niet het geval is. Zelfs als er biologisch, organisch of fair trade opstaat. Voorbeelden van etenswaren die gezond lijken, maar dat niet zijn, zijn voorverpakte volkoren sandwiches, proteïnedrankjes, soep, en de zogenaamde light producten. 

De gezondheidsrisico’s van ultrabewerkt voedsel.

Wereldwijd is de consumptie van ultrabewerkte voedingsproducten (ook wel processed food genoemd) enorm toegenomen. De European Society of Cardiology heeft uitgebreid onderzoek gedaan naar de gevolgen van deze verandering in de eetgewoonten, en is tot een schrikbarende conclusie gekomen. Na onderzoek is vast komen te staan dat het vaak eten van ultrabewerkte producten kan leiden tot de volgende gezondheidsproblemen:

• overgewicht 
• diabetes type 2
• huidproblemen
• kanker
• hoge bloeddruk 
• hartkwalen zoals een hartaanval, beroerte en anchina.
• nierziekten
• vasculaire dementie
• gebrek aan energie, depressie

Gezond eten

Niemand verwacht dat u zelf iedere dag brood gaat bakken, een kippenren bouwt of uw eigen groenten gaat verbouwen. De simpelste manier om gezonder te eten is simpelweg door meer zelf te koken, met verse ingrediënten en kruiden.

• Kies voor onbewerkt biologisch vlees van de slager in plaats van voorverpakte schnitzels of gemarineerde karbonaadjes.
• Koop een zak verse wortels bij de groenteman in plaats van een zak chemisch ontvelde snackworteltjes uit het zogenaamde versvak in de supermarkt. 
• Breng uw eten op smaak met eerlijke kruiden, zoals zout en ongemalen peper, paprikapoeder of nootmuskaat en laat het zakje ‘gemengde karbonadekruiden’ voor wat het is.  
• Ga voor naturel yoghurt en maak deze zelf op smaak met vers fruit. 
• Maak uw eigen pannenkoekbeslag, bak koekjes met de kinderen! Zo beperkt u niet alleen hun screentijd, maar leert u ze tegelijkertijd de beginselen van het gezond koken en stimuleer het samen aan tafel eten. 
• Neem een kookles en ontdek hoe leuk en lekker het is om uw eigen maaltijd te bereiden.

De Gouden Regel luidt: hoe minder ingrediënten op het etiket, hoe beter. 

Is gezond eten duurder?

Veel mensen denken dat verse producten duurder zijn dan de bewerkte of ultrabewerkte producten. Dit is niet altijd het geval. Zeker niet wanneer u kiest voor lokale producten, die in het seizoen zijn.

Gemak niet altijd goed

Let eens op de kwantiteit van het product in plaats van het gemak. Natuurlijk zijn de geschilde piepers uit de supermarkt lekker snel klaar, maar een kilo ongeschilde aardappels is niet alleen meer aardappel voor uw geld zodat u er meerdere maaltijden mee kunt bereiden, maar ook veel gezonder! Denk ook eens aan al die vitaminepillen, mineralen en mogelijke doktersbezoekjes die u gaat besparen.   

Begin vandaag nog met gezonder eten

U hoeft echt geen keukenprins te zijn en uren in de keuken te staan om een lekkere en gezonde maaltijd op tafel te zetten. Niemand verwacht dat u een Masterchef ben; u wordt niet gejureerd door Heel Holland Bakt, en Koning Willem komt waarschijnlijk ook niet eten. Begin met koken voor uzelf of uw gezin voordat u vrienden uitnodigt, zodat u niet hoeft te stressen.

Minder is meer

Weet u niet hoe u een verse maaltijd moet koken? Start met een simpel gerecht, bijvoorbeeld het traditionele Nederlandse AGV-tje (aardappels, groenten en een stukje vlees). Of pak een groentepakket met voorgesneden groenten en een kilo rijst om uw eigen variatie op nasi of bami te maken in plaats van een pling-menu. Op het internet staan duizenden recepten voor makkelijke en gezonde maaltijden die ook nog eens snel klaar zijn.

Tijd en moeite

Het bereiden van een gewone maaltijd hoeft in principe niet langer te duren dan een half uur. Bent u in uw eentje en heeft u geen zin om iedere dag alleen voor uzelf te koken? Maak batches en vries deze in, zodat u een voorraadje in de vriezer heeft. Of maak een afspraak met een huisgenoot of vriend dat u iedere week een keertje voor elkaar kookt.

Toch bewerkt voedsel eten? Let op de etiketten

Kiest u toch voor een maaltijd met (ultra) bewerkte producten, probeer er dan een gewoonte van te maken van om de voedseletiketten te lezen en kies voor de meest gezonde variant. De ingrediënten kunnen per merk behoorlijk verschillen. 

Een diëtist kan uitleg geen over de verschillende bewerkingsprocessen, u helpen bij het begrijpen van de etiketten, en een op maat gemaakt voedingsplan ontwikkelen dat gezonde keuzes en evenwichtige voeding bevordert.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!