Bariatrie
In Nederland worden er per jaar 12.000 bariatrie ingrepen uitgevoerd. In Nederland is dit beter bekend onder de naam obesitas chirurgie. Welke vormen van bariatrie operaties zijn er allemaal; wie komen hiervoor in aanmerking; wat zijn de nadelen en voordelen van bariatrie. En bovenal: wat zijn de risico’s bij bariatrische ingrepen?
Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:
- Wat is bariatrie precies?
- Wanneer komt u in aanmerking voor een maagverkleining?
- Nazorg bij bariatrische chirurgie
- Risico’s en complicaties na maagverkleining
- Schakel een diëtist in
Wat is bariatrie precies?
De term bariatrie komt van het Griekse “baros” (gewicht) en het achtervoegsel “iatros” (medische behandeling). Bariatrie is een tak van de geneeskunde die zich bezighoudt met het onderzoek en de behandeling van obesitas of zwaarlijvigheid. Bariatrie is geen ‘snelle fix” voor mensen die een paar kilo’s willen verliezen, maar een serieuze medische ingreep voor mensen die last hebben van teveel overgewicht, waardoor hun gezondheid in gevaar dreigt te komen of al is. Vroeger vonden bariatrische ingrepen uitsluitend in de ziekenhuizen plaats. In 2004 zijn de eerste bariatrische centra ontstaan. Binnen tien jaar groeide het aantal chirurgische maagverkleiningen in Nederland van minder dan 500 tot tegenwoordig meer dan 12.000 per jaar! Deze toename is met name terug te voeren op de grote toename van mensen met ernstig overgewicht (obesitas).
Verschillende chirurgische ingrepen om gewicht te verliezen
Er zijn verschillende mogelijkheden om met behulp van een chirurgische ingreep (bariatrie) gewicht te verliezen. In de bariatrische chirurgie worden chirurgische technieken ingezet die helpen bij het verminderen van het gewicht.
- Gastric bypass operatie: bij een gbp wordt de maag verkleind en wordt een omleiding (bypass) gecreëerd voor de twaalfvingerige darm en een deel van de dunne darm.
- SADI (Single Anastomosis Duodenal-Ileal bypass) operatie: Bij SADI blijft de functie van de maagklep intact waardoor de patiënt een beter gevoel van verzadiging behoudt. Vooral morbide obese patiënten zijn hierbij gebaat.
- Mini gastric bypass (maagbypass): Bij deze ingreep wordt een nieuwe kleine maag gecreëerd, die direct wordt aangesloten op de dunne darm, terwijl een deel van de dunne darm wordt omzeild.
- Gastric sleeve: Bij de gastric sleeve wordt 70-80% van de maag verwijderd, waardoor een smalle buisvormige maag overblijft. Dit vermindert de aanmaak van het eetlusthormoon, vooral in het begin.
- Maagballon (letterlijk: ballon in maag plaatsen): Een maagballon is een tijdelijke, opblaasbare medische hulpmiddel voor gewichtsverlies.
- Maagband: Een gastric band of maagband is een siliconenbandje rond de maag, waardoor de maag kleiner wordt en u sneller verzadigd raakt.
Welke ingreep is het beste voor mij?
Welke techniek gekozen wordt, hangt af van uw persoonlijke situatie en uw voedingspatroon. Elke ingreep kent zijn eigen specifieke opvolging. Uw bariatrisch chirurg zal dit uitvoerig met u bespreken. Neemt u aandachtig de voordelen en nadelen van elke bariatrische ingreep door.
Voordelen en nadelen per bariatrische ingreep
Bariatrische Ingreep | Voordelen | Nadelen |
---|---|---|
Gastric Bypass Operatie | Aanzienlijk gewichtsverlies, Verbetering van obesitas-gerelateerde gezondheidsproblemen, Vermindering van eetlust | Permanente verandering in spijsvertering, Risico op complicaties zoals lekkage of infectie, Voedingsstoffentekorten |
SADI | Gewichtsverlies vergelijkbaar met gastric bypass, Minder invasief | Risico op maagzuurbranden, Mogelijke complicaties zoals lekkage of infectie |
Mini Gastric Bypass | Gewichtsverlies en gezondheidsvoordelen vergelijkbaar met gastric bypass, Minder invasief | Risico op maagzuurbranden, Mogelijke complicaties zoals lekkage of infectie |
Gastric Sleeve | Aanzienlijk gewichtsverlies, Vermindering van eetlust, Geen omleiding van de darm | Niet omkeerbaar, Risico op complicaties tijdens de operatie, Mogelijke voedingsstoffentekorten |
Maagband | Verstelbaar en omkeerbaar, Minder invasief | Minder effectief voor gewichtsverlies dan andere ingrepen, Risico op complicaties zoals lekkage of infectie |
Maagballon | Tijdelijke gewichtsvermindering, Minimaal invasief | Tijdelijke oplossing voor gewichtsverlies, Risico op misselijkheid, braken en ongemak |
Herstel na de operatie
De herstelperiode na de operatieve maagverkleining ligt tussen de vier en zes weken. In deze periode dient u het zeer rustig aan te doen, en de leefregels die u meekrijgt secuur na te leven. Er zal een nieuw voedingsregimef ingesteld moeten worden, afgestemd op uw persoonlijke situatie.
Andere oplossingen, zoals liposuctie.
Liposuctie (body sculpture) is geen bariatische ingreep, omdat het hier om figuurverbetering gaat. Liposuctie is een lokale medische ingreep waarbij het vet letterlijk onderhuids wordt weggezogen (bijvoorbeeld van de billen, heupen of buik). Alleen dat gedeelte waar gezogen is, zal beurs aanvoelen en tijd nodig hebben om te herstellen. Een maagverkleinende operatie is ingrijpender, en heeft ernstige en langdurige gevolgen voor het gehele lichaam.
Wanneer komt u in aanmerking voor een maagverkleining?
Niet iedereen komt in aanmerking voor een bariatrische ingreep. In Nederland worden maagverkleiningen alleen uitgevoerd wanneer daar een medische indicatie voor is. “Wanneer kom ik in aanmerking voor een dergelijke ingreep?” U dient dan te voldoen aan de volgende voorwaarden:
- een BMI van > 40 kg/m2 (morbide obesitas), of bij een BMI > 35 kg/m2 met obesitasgerelateerde comorbiditeit
- minimaal vijf jaar last hebben van extreem overgewicht
- tussen de 18 en 65 jaar zijn
- aantoonbaar bewijs te hebben dat diëten met hiervoor bedoelde professionele begeleiding onvoldoende resultaat geven
- sterk gemotiveerd zijn om na de operatie uw levensstijl te veranderen
- een verwijskaart van de huisarts of specialist
Als u niet aan deze voorwaarden voldoet, dan kan dat reden zijn om voor afwijzen verzoek gastric bypass.
Is bariatrie geschikt voor iedereen met overgewicht?
Het antwoord op deze vraag negatief. Een maagverkleining kan voor iemand met overgewicht de ideale oplossing lijken, maar deze ‘snelle fix’ is zeker niet voor iedereen geschikt. De gevolgen van een dergelijke operatie zijn enorm ingrijpend en meestal voor de rest van het leven. Nooit meer mayonaise proeven of een kippenpootje eten, geen pizza, niet meer gezellig met de familie of het gezin rond de tafel samen eten, verjaardagstaartjes overslaan, snacken bij de tv afschaffen. Nooit meer met zijn allen gezellig naar de snackbar of een babi pangang van de lokale chinees. U moet behoorlijk sterk in uw schoenen staan en bereid zijn het leven helemaal om te gooien!
Nazorg bij bariatrische chirurgie
Tijdens de operatieve herstelperiode zal het anders dan vroeger zijn. Bariatrie is een serieuze chirurgie, onderschat het niet. Het alleen maar kunnen eten van (hele) kleine hapjes, 6 tot 8x per dag, is een aanpassing die zeker niet onderschat moet worden! Ook het dagelijks meer bewegen is voor de meeste mensen iets wat niet vanzelf zal gaan.
Veranderingen in het eerste jaar
Na de maagverkleining zal er een nieuw dieet opgesteld worden, afgestemd op uw persoonlijke situatie. In de meeste gevallen kan men de eerste 6 weken 75 à 100g per maaltijd eten (1 gekookt ei weegt al 50 gram!). In de loop van de tijd kan dit uitgebreid worden naar 100 à 200g per maaltijd, maar de hoeveelheid voeding blijft voor altijd beperkt.
De kans dat er vitamine- en mineralentekorten ontstaan is reëel. Het zal enorm wennen zijn om muizenhapjes te eten die alle voedingsbestanddelen bevatten die ons lichaam nodig heeft om goed te functioneren. In de meeste gevallen dienen de maaltijden aangevuld te worden met voedingssupplementen.
Risico’s en complicaties na maagverkleining
Er zijn diverse risico’s met betrekking bariatrische ingrepen. Na een gastric bypass of plaatsing van de maagband kunt u last krijgen van de volgende zaken:
- darmhernia (uitstulping van de darmen waarbij gedeelte darmen door de buikwand naar buiten wordt geduwd en pijn veroorzaakt.)
- dumpingsyndroom (vrijwel altijd gevolg van buikoperatie, waarbij (een deel van) de maag is verwijderd.)
- maagzweer
- koliekpijn, buikpijn of maagpijn, steken in de linkerzij
- haarverlies
- huidoverschot
- teveel afvallen
Daarnaast kan een operatie toch niet tot het gewenste resultaat leiden, het komt voor dat mensen na de gastric bypass toch niet voldoende afvallen. In zo’n geval is wellicht een tweede gastric bypass operatie nodig, een heroperatie.
Hulp en begeleiding na het eerste jaar
Natuurlijk staat u er na de operatie niet alleen voor. Met behulp van een diëtist zal er een voedingsplan vastgesteld worden, en natuurlijk zullen er periodieke controles gehouden worden om te controleren of uw voedingswaarden nog in orde zijn. Er zijn verschillende hulpgroepen waarin u met mensen kunt praten die ook een maagverkleining hebben ondergaan, en ervaringen kunt uitwisselen.
- Week 1 & 2: alleen vloeibare voeding toegestaan.
- Week 3: half vaste voeding; denk aan fruit, puree, zuivel, zachtgekookte groenten, pap, shakes, fijn gehakt.
- Vanaf week 5: geleidelijk naar vaste voeding, maar voorzichtig en verstandig.
Tips voor na de operatie en herstelperiode
- Kleinere porties: eet maximaal drie maaltijden per dag en maximaal drie gezonde tussendoortjes. Honger uzelf niet uit, geniet van gezonde maaltijden.
- Eet rustig, bewust: Wordt u vaak afgeleid tijdens eten? Afleiding zorgt ervoor dat de meesten mensen sneller eten dan natuurlijk is.
- Drink niet tijdens maaltijden: Veel mensen drinken tijdens het eten, beïnvloedt uw hongergevoel en maakt het moeilijker om te stoppen als u “voldaan” bent.
- Luister goed naar uw lichaam: Door bewust te eten, merkt u sneller wanneer u genoeg hebt gegeten.
Schakel een diëtist in
De belangrijkste tip: schakel een diëtist in vanaf het moment dat u de herstelperiode ingaat. Diëtisten kunnen met u een eetschema en/of voorbeeld dagmenu afspreken en afstemmen op uw smaakvoorkeur waardoor het hersteltraject gemakkelijker wordt. Een gastric bypass is een chirurgische operatie en dus moet u daar echt goed van herstellen. Eiwitrijke voeding na een gastric bypass is dan een must. Ook daar kan een diëtist u goed bij helpen.
Uit studie is gebleken dat de effectiviteit van bariatrische chirurgie positief is, de meeste ervaringen zijn positief. Voor en na foto’s van patiënten bewijzen dat. In de follow-up periode (drie jaar na de ingreep) blijkt dat bij de meeste mensen een gewichtsafname van 30 tot 50% meetbaar is, ofwel een afname in circa 10 BMI punten. Heeft u na het lezen van dit artikel vragen over maag verkleinende operaties, of wilt u hulp bij het afvallen? Maak dan een afspraak met mij.
Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!