Slaapapneu

Naar schatting hebben ongeveer een half miljoen mensen last van slaapapneu. Meer als de helft van deze mensen heeft zoveel last van deze slaapstoornis dat ze voor de gevolgen van hiervan onder behandeling zijn. Wat is slaapapneu precies? En hoe komt iemand van slaapapneu af?  

Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:

1. Wat is slaapapneu?
2. Wat is de oorzaak van slaapapneu?
3. Wat moet je doen als je slaapapneu hebt?
4. Speelt voeding een rol bij slaapapneu?

Wat is slaapapneu?

Apneu, oftewel slaapapneu, is een stoornis waarbij de ademhaling herhaaldelijk stopt tijdens de slaap. Vaak gaat slaapapneu gepaard met snurken. Deze adempauzes duren minimaal tien seconden en kunnen erg angstig zijn. Wanneer je lijdt aan slaapapneu kan dit je nachtrust ernstig verstoren. Zonder dat je weet waarom, word je wakker met het gevoel alsof je naar adem moet happen. Ook voor de bedpartner kan het snurken afgewisseld met periodes van niet-ademen voor de nodige stress zorgen.

Wat zijn de twee vormen van het slaapapneu syndroom?

Er zijn 2 vormen van slaapapneu (pdf):

• Centraal Slaapapneu Syndroom (CSAS): Bij Centraal Slaapapneu Syndroom geven de hersenen af en toe geen signaal door aan de ademhalingsspieren. De luchtwegen zijn wel gewoon open. De oorzaak van centraal slaapapneu is meestal hartfalen en/of een slechte doorbloeding van het ademhalingscentrum in de hersenen. Ook een beroerte of diabetes (suikerziekte) kan CSAS veroorzaken. Bovendien vergroot ouderdom het risico.
• Obstructief Slaapapneu Syndroom (OSAS): Bij het Obstructieve Slaapapneu is er geen sprake van een probleem met het ademimpuls uit de hersenen, maar kan er niet voldoende lucht door de luchtpijp aangevoerd worden. Zodra we in slaap vallen, ontspannen onze spieren zich. Ook onze luchtwegen worden hierdoor iets nauwer. Maar wanneer deze te nauw wordt, dan worden de huig, tong en wanden van de keel naar elkaar toe gezogen en gaan deze trillen. Hierdoor ontstaat er een snurkend geluid. Als de druk die ontstaat te sterk is, klapt de luchtweg helemaal dicht. (Dit is waarom het obstructief slaapapneusyndroom wordt genoemd.) Het lichaam wil wel adem te halen, maar het lukt niet. Een ademstop. Je hersenen geven een seintje dat er iets niet in orde is en je wordt wakker. Zodra je wakker geschrokken bent, komt de luchtweg weer vrij en val je meestal opnieuw in slaap zonder je te realiseren, dat je wakker bent geworden. Deze ademstops kunnen soms wel een paar honderd keer per nacht gebeuren. Geen wonder dat je niet uitgerust wakker wordt!

Wat is het verschil tussen snurken en slaapapneu?

Wanneer iemand tijdens het slapen een zagend, ruisend of brommend geluid maakt, noemen we dit snurken. Het geluid kan soms zo hard zijn dat andere mensen daar last van kunnen ondervinden. Je kunt jezelf ook wakker snurken. Alhoewel een snurkende partner of huisgenoot wel heel vervelend kan zijn, is er geen sprake van een afwijking of medische aandoening. Snurken kan verminderd worden door te werken aan een gezond dieet en een gezonde levensstijl. Er zijn ook verschillende hulpmiddelen op de markt die het snurken kunnen verminderen. Als het snurken tijdens de slaap onderbroken wordt door pauzes in de ademhaling is er sprake van een apneu. Er is sprake van Obstructief Slaap Apneu (OSA) wanneer zo’n ademstilstand minimaal vijf keer per uur optreedt.

Wat is de oorzaak van slaapapneu?

Slaapapneu kan verschillende oorzaken hebben. De meest voorkomende zijn:

• Overgewicht
• Roken
• Alcoholgebruik
• Bepaald medicijngebruik
• Erfelijk
• Korte onderkaak
• Afwijkingen in het keel-, neus- en oorgebied
• Longafwijkingen
• Een lage tonus van de mond- en keelspieren

Heeft het hebben van slaapapneu risico’s?

Slaapapneu verstoort niet alleen de slaap, ook hart- en bloedvaten worden veel meer belast. Sommige klachten zijn lastig of zelfs vervelend, maar niet levensbedreigend, denk aan zweten, hongerig gevoel (als gevolg van slaperigheid en slapeloosheid), hoofdpijn bij wakker worden, overdag (ongewenst) in slaap vallen of chronische vermoeidheid. Maar dergelijke slaapproblemen tellen wel op. Zonder behandeling kan het hebben van slaapapneu leiden tot de volgende, ernstige klachten:

• Hoge bloeddruk
• Abnormaal hartritme (verlaagd dan weer verhoogd)
• Hartaanval
• Beroerte
• Diabetes type 2
• Depressie
• Relatieproblemen
• Concentratieproblemen
• Verhoogd risico op ongevallen

Slaapapneu bij vrouwen

Bij slaapapneu hebben vrouwen doorgaans minder specifieke symptomen dan mannen, wat het stellen van een diagnose bij vrouwen bemoeilijkt. Dit komt doordat mannen vaak meer typische tekenen van slaapapneu vertonen, zoals snurken en ademstilstanden. In tegenstelling hiermee melden vrouwen vaak andere symptomen, zoals slapeloosheid, rusteloze benen, depressie, nachtmerries, hartkloppingen en hallucinaties. Ook blijkt dat vrouwen met apneu vaker last hebben van een overactieve blaas, dit kan leiden tot ‘s-nachts vaak plassen of incontinentie. Bovendien wordt slaapapneu traditioneel beschouwd als een aandoening die vooral mannen treft, waardoor het bij vrouwen minder snel wordt herkend.

Wat moet je doen als je slaapapneu hebt?

Niet iedereen is hetzelfde, en er kunnen verschillende oorzaken ten grondslag liggen aan het gesnurk en het inhouden of stokken van de adem. Wanneer jij of je partner last ondervinden van snurken of slaapapneu, is het aan te raden om zo snel mogelijk gespecialiseerde hulp te zoeken.

Wat kan ik zelf doen aan slaapapneu?

Een verandering in levensstijl kunnen de klachten verminderen. Zorg voor een gezond, uitgebalanceerd dieet. De diëtist kan hierbij een doorslaggevende rol spelen.

• Probeer wat gewicht te verliezen als je BMI te hoog is. Zelfs een kleine gewichtsafname kan de ademhaling tijdens de slaap voor een groot deel verbeteren.
• Zorg voor voldoende beweging. Tijdens het bewegen stimuleer je niet alleen gewichtsverlies, bloedsomloop en geestelijke gezondheid, maar ook je luchtwegen!
• Stop met roken en het drinken van alcohol. Gebruik geen slaap- of kalmeringsmiddelen. Deze onderdrukken de ademhaling, verslappen de keelspieren en verergeren het OSA.

Mocht u ondanks deze maatregels toch nog slaapproblemen ondervinden, neem dan contact op met de huisarts. Het is af te raden om op eigen gelegenheid slaapmedicatie te regelen, want daardoor kunnen de klachten verergeren.

Wat is een slaaptest?

Slaapklinieken zijn gespecialiseerd in slaapapneu en kunnen helpen bij het vinden van verschillende soorten oplossingen.
Om de ernst van de slaapapneu te bepalen gebruikt men 2 meetpunten: de slaperigheid overdag en de zogenaamde apneu-/hypopneu-index (AHI). De AHI geeft aan hoe vaak iemand per uur een ademstop (apneu) of een te oppervlakkige ademhaling (hypopneu) heeft. De AHI wordt vastgesteld met behulp van een slaapregistratieonderzoek. Hierbij worden verschillende metingen verricht tijdens het slapen. Wanneer iemand overdag last heeft van vermoeidheidsklachten, wordt obstructieve slaapapneu (OSA) als volgt ingedeeld:

• Een AHI tussen 5 en 15: lichte OSA;
• Een AHI tussen 15 en 30: matige OSA;
• Een AHI van meer dan 30: ernstige OSA.

Sommige slaapklinieken bieden een slaapapneu onderzoek voor thuis aan. Met de mogelijkheid van een slaaptest thuis kunnen individuen eenvoudig en in hun vertrouwde omgeving worden getest op mogelijke slaapapneu. Als u niet mobiel bent of weinig tijd heeft, is dit wellicht een optie. Informeer daarnaar als u interesse heeft. 

Kan een operatie of medicatie helpen tegen Slaapapneu?

Ja, in sommige gevallen kan een kleine operatie of een anti-snurk hulpmiddel uitkomst brengen. Niet iedereen is hetzelfde en daarom is het altijd zaak om uit te vinden waardoor het snurken en de slaapapneu is ontstaan. Soms is er sprake van een vernauwing in de neus of luchtpijp die met een simpele medische ingreep gemakkelijk te verhelpen is. In ernstige gevallen kan een hartoperatie of een operatie aan de luchtwegen nodig zijn. Op de markt zijn verschillende producten te koop die verlichting kunnen bieden voor zowel de snurker als de huisgenoten van de snurkers. Er worden ook kruidenmengsels, pilletjes en crèmes aangeboden die voor sommige mensen prima lijken te werken, maar geen medisch aangetoond resultaat hebben.

Zijn er nog technische toepassingen die kunnen helpen tegen het slaapapneu syndroom?

Technologische oplossingen voor slaapapneu omvatten het apneu apparaat (ook wel CPAP genoemd) en de MRA snurkbeugel. Het apparaat oefent luchtdruk uit om luchtwegen open te houden, voorkomt instorting en verzekert ononderbroken ademhaling ‘s nachts. Een nadeel kan wel zijn dat u een droge mond ervaart. De MRA snurkbeugel optimaliseert de onderkaak- en tongpositie om obstructievrije luchtwegen te waarborgen. Op maat gemaakt, biedt deze beugel comfort, vermindert snurken en apneu-episodes, en verbetert zo de levenskwaliteit van apneupatiënten door herstel van gezonde slaap. 

Speelt voeding een rol bij slaapapneu?

Jazeker! Niet alleen het lichaamsgewicht speelt een rol spelen in de ernst van het snurken en slaapapneu, ook het soort voeding dat je tot je neemt. Vers fruit, groenten en verse kruiden, bonen, olijfolie, vis, gevogelte en eieren kunnen bijdragen aan de vermindering van de klachten. Inname van alcohol, cafeïne en rood vlees lijken de klachten juist te verergeren.

Kan een diëtist helpen bij het tegengaan van slaapapneu?

Een diëtist is eigenlijk onmisbaar in het proces om de klachten van slaapapneu en de hinder van het snurken te verhelpen. Zodra er een medische indicatie is van slaapapneu, zal de diëtist in de meeste gevallen onderdeel uitmaken van het behandelplan. Ook zonder medische indicatie kunt u natuurlijk bij de diëtist terecht. Een grote groep van mensen die slaapapneu hebben of ernstig snurken hebben ook last van overgewicht.

Alhoewel gewichtsverlies geen garantie is dat de klachten helemaal zullen verdwijnen, zullen ze – afhankelijk van de oorzaak – in de meeste gevallen wel degelijk afnemen. En wanneer de symptomen van slaapapneu afnemen, neemt ook het risico op hartfalen, diabetes en andere levensbedreigende klachten af. Ook de positieve effecten die het niet-snurken zal hebben op huisgenoten en partners zullen duidelijk merkbaar zijn. Beter slapen zorgt voor minder stress en een gelukkiger leven! Wilt u meer weten over slaapapneu? Ga een vrijblijvend gesprek me aan. 

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!