Diabetische Voet

Ruim 1.2 miljoen mensen in Nederland zijn gediagnosticeerd met de chronische ziekte diabetes. Dat is 1 op de 14 personen! Maar wat weet u eigenlijk van deze ziekte? Weet u hoe u het kunt herkennen en of het te genezen is? Waarom hebben veel mensen met diabetes last van hun voeten? 

Dit artikel is verdeeld in de volgende subsecties:

1. Wat is diabetes?
2. Wat is een diabetische voet?
3. Veelvoorkomende klachten bij diabetische voet?
4. Symptomen diabetische voet

Wat is diabetes?

Diabetes (ook wel suikerziekte of diabetes mellitus genoemd) is een chronische aandoening waarbij er teveel glucose (suiker) in het bloed zit. Glucose is een soort suiker. Het lichaam gebruikt glucose als brandstof voor energie. Zonder glucose kan de mens niet leven, want zonder glucose komen de spieren, organen en hersenen simpelweg energie tekort om goed te functioneren. Alles wat een mens doet, kost immers energie: lopen, fietsen, nadenken en zelfs ademen. Voor uitgebreide informatie over diabetes, lees hier verder.

Wat is een diabetische voet?

Een veel voorkomende klacht als gevolg van diabetes is het ontstaan van diabetische dermopathie, ook wel suikerplekken. Hierbij ontstaan er ovale plekjes op de huid. Deze zijn eerst rood en verdikt, daarna gaan ze schilferen en worden ze lichtbruin. Als gevolg van diabetes kunnen bloedvaatjes en zenuwen beschadigd raken. Hierdoor kan het bloed minder goed naar de benen en voeten stromen en ontstaan er wondjes. 

Wat is de prevalentie van diabetische voeten in Nederland?

De richtlijn voor de diabetische voet geeft aan dat er in 2015 in Nederland zeker 20.000 mensen met diabetes waren die last hadden van een zwerende voet. Dit aantal is een schatting en staat voor 2 tot 3 procent van alle mensen met diabetes in Nederland. Bij ongeveer 15 procent van deze patiënten moest een deel van het been of het hele been geamputeerd worden. Sinds 2015 zijn er flink meer diabetici bijgekomen, als gevolg van overgewicht/obesitas en vergrijzing, dus het aantal ligt naar alle waarschijnlijk in 2024 een stuk hoger.

Wat is Diabetische Dermopathie?

Diabetische dermopathie ontstaat meestal op de scheenbenen, onderarmen en dijen. Een kenmerk is dat deze aandoeningen moeizaam genezen. Een diabetische voet is een vorm van deze dermopathie (huidbeschadiging of huidaandoening). 

Hoe ontstaat een Diabetische Voet?

De voornaamste oorzaak voor het ontstaan van voetwonden bij mensen met diabetes is een slechte doorbloeding. Het probleem van diabetische voet is de combinatie van suikerplekken en het feit dat voeten — per definitie — aan de bijzondere stress van lichaamsgewicht dragen blootgesteld zijn. Lastig helende plekken helen daardoor slecht, langzaam of in het ergste geval helemaal niet.  

Hoe herkent u diabetes voeten?

Als u een diabetische voet hebt, kunt u last hebben van:

• koude voeten door een verstoorde bloedsomloop
• tintelende voeten, pijnscheuten of juist minder gevoel in uw voeten door zenuwschade
• wondjes die niet snel genezen
• verkleuringen aan tenen en voet

In 1988 beschreef David Simm een classificatie van de diabetische voet, die tot op de dag van vandaag door artsen gebruikt wordt om een behandelplan op te stellen. Meer hier (pdf).

Hoe moet de diabetische voet behandeld worden?

Gelukkig is er met tijdige signalering, goede controle en een professioneel behandelplan veel te voorkomen. Soms lukt dit niet goed, of wordt de diabetes voet te laat vastgesteld. Wanneer u minder gevoel hebt in uw voeten merkt u ook niet snel dat u een wondje hebt. Zo’n wondje kan gaan ontsteken en een zweer (ulcus) worden, mogelijke beginnende diabetische voet. Afgestorven weefsel (necrose) en infecties kunnen leiden tot bloedvergiftiging. Dit leidt helaas regelmatig tot amputatie van een teen, voet of zelfs van het hele been!

Voorkomen is beter dan genezen

Kennis en regelmatige controle zijn daarom erg belangrijk. Daarnaast kunnen er maatregelen getroffen worden om de kans op huidbeschadigingen van de voet te voorkomen of te verkleinen.

• Check uw voeten aandachtig op wondjes, wratjes en wees voorzichtig met knippen van teennagels. Ook kleine wondjes kunnen grote wondjes worden. Teennagels moet u recht afknippen, en doe dit (nogmaals) voorzichtig.
• Hanteer goede voetenhygiëne: was uw voeten elke dag met water en zeep. Week ze echter niet, want dan gaat de huid te snel verschilferen.  
• Ga niet zelf zitten peuteren aan eelt en likdoorns. Het is wel verstandig om het te laten verwijderen, maar laat doen door een professional, zoals een dermatoloog of pedicure. Zij weten precies hoe ze uw voeten moeten behandelen.
• Schaf orthopedische schoenen aan (via een podotherapeut of podoloog). Vooral goedpassende en steungevende schoenen bieden goede bescherming. Besteed dus geld aan kwaliteit.
• Schaf (stevige) sloffen aan voor binnen, slippers voor zwembad en strand en goede wandelschoenen voor buiten. Weersta de neiging om binnen- of buitenhuis op blote voeten te lopen en daardoor sneetjes op te krijgen. Warme, stevige sokken of steunkousen zijn ook een aanrader. 
• Beweeg, zodat het bloed blijft circuleren in uw benen en voeten, maar overdrijf het niet. Activiteiten moeten niet extra belastend zijn voor uw voeten en daardoor de kans op huidbeschadiging(en) vergroten. Bijvoorbeeld; wandelen is prima, maar hardlopen niet.
• Ontspan de voeten na intensiteit; een relaxfauteuil met voetensteun, waardoor de voeten omhoog kunnen, is een aanrader.  

Diabetische Voet met wondjes

Als u ondanks voorzorg en adequate wondverzorging toch niet-helende of slecht helende wondjes aan uw voeten hebt, dus voetulcera ontwikkelt, en de situatie verergert, dan dient u contact op te nemen met uw huisarts of specialist om erger te voorkomen. Meestal wordt er dan specialistische wondverzorging ingeschakeld, een multidisciplinair team van zorgprofessionals, dat zich bezig zal houden met de behandeling van de diabetes, de wondverzorging en de voetverzorging. Een diëtist is een onderdeel van dit team en zal zich primair richten op de controle van uw diabetes-aandoening.

Wat kan de diëtist doen?

De diëtist zal u helpen bij het samenstellen van een persoonlijk dieet waarbij uiteraard rekening zal worden gehouden met uw persoonlijke klachten en omstandigheden. Een diëtist is hierbij een belangrijke, maar zeker niet de drijvende of leidende zorgprofessional. Heeft u gezondheidsklachten, die lijken op de hierboven geschetste symptomen? Wacht niet te lang met het zoeken naar hulp bij een diabetische voet! Raadpleeg als eerste uw huisarts, zodat erger voorkomen kan worden.

Caroline de Smit, diëtistenpraktijk Caroline de Smit. Lees meer op mijn blog!